1. Khái quát về Đề án thí điểm tuyển chọn trí thức trẻ tình nguyện về các xã tham gia phát triển nông thôn, miền núi
Trên cơ sở Nghị quyết số 24/2008/ NQ-CP ngày 28/10/2008 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; Nghị quyết số 45/NQ-CP ngày 11/9/2009 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án thí điểm tuyển chọn trí thức trẻ tình nguyện về các xã tham gia phát triển nông thôn, miền núi giai đoạn 2013-2020 (Đề án 500) tại Quyết định số 1758/QĐ-TTg ngày 30/9/2013. Mục tiêu của Đề án là: đến năm 2015 tuyển chọn được 500 trí thức trẻ ưu tú, có trình độ đại học tăng cường về 500 xã thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng dân tộc và miền núi để bố trí thực hiện công việc của các chức danh theo nhu cầu sử dụng nhân lực của từng xã nhằm giúp cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương phát triển kinh tế - xã hội góp phần xóa đói, giảm nghèo; xây dựng nông thôn mới. Thông qua các hoạt động thực tiễn ở cơ sở tạo cơ hội, điều kiện để trí thức trẻ phấn đấu, rèn luyện và trưởng thành, tạo nguồn cán bộ, công chức cho các địa phương.
Đề án này được áp dụng đối với 500 xã thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn quy định tại Nghị định số 116/ 2010/NĐ-CP ngày 24/12/2010 của Chính phủ về chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức và người hưởng lương trong lực lượng vũ trang công tác ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; Quyết định số 615/QĐ-TTg ngày 25/4/2011 và Quyết định số 293/QĐ-TTg ngày 05/02/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách trung ương cho 30 huyện có tỷ lệ hộ nghèo cao được áp dụng cơ chế, chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng theo quy định của Nghị quyết số 30a/2008/NQ-CP ngày 27/12/2008 của Chính phủ về Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 63 huyện nghèo. Đối tượng của Đề án là thanh niên có quốc tịch Việt Nam (gọi chung là đội viên), đáp ứng các tiêu chuẩn và điều kiện sau: có tuổi đời dưới 30 tuổi; có trình độ đại học trở lên thuộc các chuyên ngành phù hợp với yêu cầu bố trí và sử dụng của chính quyền cơ sở; có phẩm chất đạo đức tốt, lý lịch gia đình rõ ràng; có sức khỏe tốt và có khả năng đào tạo, bồi dưỡng để tạo nguồn cán bộ, công chức các địa phương; tình nguyện đến làm việc tại vùng khó khăn, vùng đặc biệt khó khăn, vùng dân tộc và miền núi trong thời gian tối thiểu 5 năm (đủ 60 tháng); ưu tiên người có hộ khẩu thường trú tại địa phương. Đội viên được tăng cường về các xã thuộc phạm vi điều chỉnh của Đề án 500 không nằm trong số lượng cán bộ, công chức cấp xã quy định tại Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 của Chính phủ quy định về chức danh, số lượng, một số chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách và Nghị định số 29/2013/ NĐ-CP ngày 08/4/2013 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 92/2009/NĐ-CP.Đội viên Đề án 500 thực hiện nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền giao, ký hợp đồng làm việc, hưởng các chế độ, chính sách như đối với cán bộ, công chức cấp xã quy định tại Nghị định số 92/2009/NĐ-CP và Nghị định số 29/2013/NĐ-CP; Nghị định số 112/2011/ NĐ-CP ngày 05/12/2011 của Chính phủ về công chức xã, phường, thị trấn; Nghị định số 116/2010/NĐ-CP quy định chính sách đối với cán bộ, công chức công tác ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Đội viên Đề án 500 thực hiện những nhiệm vụ cụ thể đối với từng chức danh công chức cấp xã theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Trường hợp đội viên tự ý bỏ việc khi chưa đủ thời gian làm việc tại các xã theo quy định của Đề án 500 phải bồi thường cho Nhà nước kinh phí hỗ trợ ban đầu, kinh phí đào tạo, bồi dưỡng và các chi phí quản lý khác có liên quan.
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ tại xã trong thời gian 5 năm (đủ 60 tháng), căn cứ vào năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức và kết quả thực hiện nhiệm vụ, cơ quan có thẩm quyền xem xét, đánh giá nếu đủ điều kiện thì đội viên được xét chuyển thành cán bộ, công chức cấp xã hoặc công chức từ cấp huyện trở lên theo quy định của pháp luật nơi đội viên công tác. Trường hợp tham gia dự tuyển tại huyện khác trên địa bàn của tỉnh thì huyện đó phải thuộc phạm vi điều chỉnh của Đề án 500. Đồng thời, nếu trúng tuyển vào các chức danh công chức cấp xã ở những huyện nêu trên thì đội viên không phải bồi hoàn kinh phí đào tạo, tiền lương và các khoảng phụ cấp lương đã được hưởng theo quy định tại Quyết định số 1758/QĐ-TTg ngày 30/9/2013 của Thủ tướng Chính phủ. Đội viên được ưu tiên xem xét, quy hoạch vào các chức danh lãnh đạo, quản lý ở cơ sở để chuẩn bị nguồn nhân sự cho cấp ủy nhiệm kỳ 2020-2025 và Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã nhiệm kỳ 2021-2026; được xem xét, chuyển thành công chức cấp xã hoặc công chức cấp huyện theo quy hoạch của cấp có thẩm quyền nếu đáp ứng đủ các tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định và nhu cầu sử dụng của địa phương. Đội viên được chính quyền địa phương ưu tiên sắp xếp, ổn định công việc, điều kiện về chỗ ở và các khoản hỗ trợ khác; được ưu tiên cấp hoặc thuê đất làm nhà để ổn định cuộc sống gia đình.
Theo lộ trình thực hiện Đề án, năm 2013 tổ chức, triển khai thực hiện Đề án; năm 2014 tuyển chọn, bồi dưỡng và bố trí 300 trí thức trẻ; năm 2015 tuyển chọn, bồi dưỡng và bố trí thêm 200 trí thức trẻ bảo đảm đủ số lượng để bố trí cho 500 xã thuộc phạm vi Đề án. Đồng thời, tổ chức sơ kết, đánh giá công tác tuyển chọn, bồi dưỡng, bố trí trí thức trẻ về xã công tác và kết quả thực hiện nhiệm vụ của đội viên. Từ năm 2014 đến năm 2020, sau khi đội viên về xã công tác, tiến hành theo dõi, kiểm tra, giám sát việc thực hiện nhiệm vụ của trí thức trẻ. Tổ chức tổng kết Đề án vào năm 2020. Tổng kinh phí dự kiến thực hiện Đề án là 298,447 tỷ đồng.
Bộ Nội vụ là cơ quan thường trực Đề án, có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, các bộ, ngành liên quan và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức triển khai việc thực hiện các nội dung: điều tra, khảo sát nhu cầu bố trí, sử dụng trí thức trẻ tình nguyện tham gia phát triển nông thôn, miền núi; xác định danh mục các xã thực hiện Đề án và số lượng từng chức danh cần tăng cường trí thức trẻ về công tác; tổ chức tuyên truyền, tuyển chọn trí thức trẻ tình nguyện để bồi dưỡng và bố trí vào các chức danh theo nhu cầu sử dụng của từng xã; tổ chức bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước, chuyên môn nghiệp vụ và kỹ năng cần thiết cho các đội viên trước khi bố trí về xã công tác; tổ chức đưa đội viên về các xã công tác; theo dõi, kiểm tra, giám sát và giải quyết những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện Đề án; tổ chức đánh giá kết quả công tác của đội viên; tổ chức sơ kết vào năm 2016 và tổng kết khi kết thúc hoạt động của Đề án, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả triển khai thực hiện Đề án.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Bộ Nội vụ, Ủy ban Dân tộc và các bộ, ngành liên quan hướng dẫn triển khai thực hiện việc tuyên truyền, tuyển chọn, bồi dưỡng và bố trí đội viên vào các chức danh phù hợp với nhu cầu bố trí và sử dụng của địa phương. Trung ương Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phối hợp với Bộ Nội vụ tổng kết, đánh giá hiệu quả của công tác thu hút trí thức trẻ tình nguyện tham gia phát triển nông thôn, miền núi.
2. Những kết quả đạt được của Đề án 500
Thực hiện Quyết định số 1758/QĐ-TTg ngày 30/9/2013 của Thủ tướng Chính phủ; Quyết định số 1152/QĐ-BNV ngày 22/10/2013 của Bộ Nội vụ phê duyệt Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án 500, Bộ Nội vụ đã chủ trì, phối hợp với Ủy ban nhân dân các tỉnh tổ chức tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng và bố trí 500 trí thức trẻ về các xã nghèo công tác. Quy trình tuyển chọn được thực hiện chặt chẽ theo hướng người được tuyển dụng phải ý thức rằng nơi họ đến công tác có rất nhiều khó khăn, thử thách, cần tinh thần xung kích tình nguyện. Trong quá trình tuyển chọn, thang điểm về công tác chuyên môn được đưa lên hàng đầu. Ngoài ra, tiêu chuẩn lựa chọn còn tập trung vào tinh thần xung kích tình nguyện, quyết tâm dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới.
Một là, Đề án xác định rõ ràng, cụ thể vị trí việc làm của các đội viên, quy trình lựa chọn chặt chẽ và tiêu chuẩn rõ ràng.
Đề án 500 xác định rõ việc tuyển người làm trực tiếp công tác chuyên môn. Như vậy, trước khi tuyển dụng, đội viên sẽ biết mình về để nhận nhiệm vụ gì. Do đó, điều kiện tuyển dụng cũng cụ thể, gắn với vị trí việc làm và yêu cầu rõ ràng về chuyên môn nghiệp vụ để đáp ứng được yêu cầu về năng lực. Ví dụ, tuyển đội viên cho chức danh đảm nhiệm về công tác văn phòng phải tốt nghiệp chuyên ngành hành chính, thống kê, công nghệ thông tin. Nghĩa là, ứng viên phải có trình độ chuyên môn, được đào tạo bài bản, hiểu biết sâu về công việc mình sẽ đảm nhiệm. Thực tế cho thấy, việc tuyển chọn đội viên được tiến hành rất kỹ lưỡng theo các tiêu chuẩn xét tuyển tương đối cao cho đầu vào vị trí về kiến thức, kỹ năng, thái độ.
Hai là, Đề án đã giúp các cấp ủy, chính quyền địa phương các xã thuộc các huyện nghèo thực hiện chương trình xóa đói, giảm nghèo bền vững.
Hiệu quả của Đề án 500 cũng như uy tín của các cơ quan được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phân công, giao trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện Đề án phụ thuộc chủ yếu vào trình độ, năng lực và tinh thần xung kích, tình nguyện, dám vượt lên khó khăn, gian khổ của các đội viên. Qua đánh giá của nhiều địa phương, trong thời gian công tác tại địa bàn các đội viên Đề án 500 đều tin tưởng vào chủ trương, đường lối của Đảng, thực hiện đúng, đầy đủ chính sách, pháp luật của Nhà nước và của địa phương nơi công tác; chấp hành tốt kỷ luật, kỷ cương hành chính, thời giờ làm việc; nghiêm túc chấp hành sự quản lý, điều hành của Ủy ban nhân dân xã nơi công tác; có tinh thần, thái độ nghiêm túc, tận tình, trách nhiệm trong phục vụ nhân dân; sống hòa đồng với đồng nghiệp trong cơ quan; hòa nhã giao tiếp với công dân và tổ chức liên hệ giải quyết công việc theo chuẩn mực đạo đức công vụ. Hiện nay đã có nhiều đội viên ở các địa phương được kết nạp vào Đảng. Đây cũng là kết quả của sự quan tâm, ủng hộ của cấp ủy, chính quyền các cấp đối với trí thức trẻ tình nguyện về tăng cường cho các xã nghèo, khó khăn.Đề án giúp cho các cấp ủy, chính quyền địa phương các xã thuộc các huyện nghèo thực hiện chương trình xóa đói, giảm nghèo bền vững. Sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp mang tính quyết định đến hiệu quả và tính bền vững của chương trình, nhận diện đúng nguyên nhân nghèo để tác động phù hợp, hiệu quả. Bên cạnh đội ngũ trực tiếp làm công tác giảm nghèo, các đội viên của Đề án 500 có chuyên môn, nghiệp vụ, lòng nhiệt tình, tận tâm, sâu sát cơ sở, có phương pháp vận động quần chúng, vững kỹ năng nghiệp vụ đã phát huy tốt sức mạnh tham gia của cộng đồng, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tăng cường tập huấn, hướng dẫn công tác khuyến nông, khuyến lâm, khuyến công cho hộ nghèo về cách thức làm ăn, phát huy tính cộng đồng tại thôn, bản, tổ dân phố. Qua đó, các địa phương đã phát huy sức mạnh, khuyến khích quyết tâm vươn lên thoát nghèo của người nghèo, sự ủng hộ, giúp đỡ của cộng đồng, Nhà nước nhằm đảm bảo giảm nghèo bền vững.
Ba là, Đề án tăng cường nguồn nhân lực có trình độ, góp phần đào tạo nguồn cán bộ bổ sung cho địa phương, từng bước để hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút trí thức trẻ.
Thực tế triển khai Đề án 500 cho thấy, hầu hết đội viên đã hoàn thành tốt và xuất sắc nhiệm vụ được giao. Đề án đã tạo cơ hội để trí thức trẻ có môi trường rèn luyện, trải nghiệm, phấn đấu và trưởng thành, góp phần trẻ hóa và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở, hình thành đội ngũ cán bộ, công chức trẻ năng động, sáng tạo, gương mẫu, chủ động, tích cực và giúp cấp ủy, chính quyền trong thực hiện các nhiệm vụ của địa phương. Các trí thức trẻ tham gia Đề án được đưa về rèn luyện, được kết nạp Đảng, được phát huy trí tuệ của mình, được chính quyền địa phương ghi nhận.
3. Những hạn chế và vấn đề đặt ra
Ngoài các kết quả đạt được, thực tiễn cho thấy còn một số hạn chế như: công tác tuyên truyền về Đề án ở một số địa phương chưa được coi trọng kịp thời, đầy đủ nên chính quyền chưa hiểu rõ về mục tiêu của Đề án, chưa phân công kịp thời, đúng công việc cho đội viên Đề án khi về xã công tác; chính quyền một số địa phương chưa quan tâm đầy đủ, giám sát, kiểm tra thường xuyên quá trình công tác của đội viên để nắm bắt tình hình, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc tại chỗ; nhiều địa phương thụ động trong việc bố trí, sắp xếp đội viên vào các vị trí công việc cụ thể; công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội viên ở một số nơi chưa được coi trọng để tạo nguồn cán bộ lâu dài cho địa phương. Những bất cập này đặt ra hai vấn đề lớn cần sớm được giải quyết:
Thứ nhất, sớm có quy hoạch, kế hoạch sử dụng đội viên sau khi kết thúc Đề án.
Các cuộc làm việc của Bộ Nội vụ với các địa phương về Đề án 500 cho thấy nhiều địa phương đã thực hiện khảo sát, lấy ý kiến của cấp ủy và chính quyền các xã để xác định nhu cầu xét tuyển vào biên chế công chức xã đối với các đội viên đang công tác tại xã, trong đó không phải địa phương nào cũng có nhu cầu, ví dụ tỉnh Thừa Thiên Huế chỉ có 18/30 xã có nhu cầu phát triển đội viên.
Trong khi đó, vẫn chưa có văn bản hướng dẫn chi tiết về công tác quy hoạch, bố trí sử dụng đội viên Đề án trong giai đoạn 2017 - 2020 và sau khi kết thúc Đề án. Do đó, địa phương không chủ động được trong việc thực hiện công tác đào tạo, bồi dưỡng và quy hoạch đội viên; đồng thời, gây tâm lý không an tâm cho đội viên và phần nào ảnh hưởng đến chất lượng công việc. Nhằm có phương hướng sử dụng và phát triển lực lượng đội viên sau khi kết thúc đề án, cần sớm ban hành văn bản hướng dẫn công tác quy hoạch, bố trí sử dụng đội viên Đề án 500.
Thứ hai, bố trí việc làm cho các đội viên khi kết thúc Đề án.
Cùng với xu hướng thu gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp các cơ quan trong hệ thống chính trị, tinh giản biên chế là giải pháp được đặc biệt coi trọng. Thực hiện Nghị quyết số 37/NQ-TW ngày 24/12/2018 của Bộ Chính trị, Nghị định số 34/2019/NĐ-CP của Chính phủ, Đề án của Bộ Công an đưa công an chính quy về xã sẽ có cán bộ, công chức dôi dư so với quy định hiện hành. Trước tình hình tinh giản biên chế đang được thực hiện quyết liệt, nhiều địa phương có sự lúng túng khi bố trí sử dụng và phát triển đội viên sau khi Đề án kết thúc.
Như vậy, vào thời điểm sắp kết thúc Đề án thì vướng mắc về biên chế là vấn đề nằm trong bối cảnh chung. Từ thực tiễn triển khai Đề án ở nhiều địa phương cho thấy, các đội viên đã phát huy tốt vai trò, có nhiều cống hiến, xứng đáng được ở lại trong bộ máy. Vì vậy, các cơ quan chức năng và chính quyền các địa phương cần nghiên cứu, xem xét giảm số lượng tinh giản biên chế của các tỉnh nghèo để tạo thuận lợi cho địa phương bố trí, sắp xếp vị trí công tác cho các đội viên Đề án 500. Với những xã có nhu cầu tuyển dụng thì được phép tuyển dụng không qua thi tuyển đối với đội viên tại xã có nhu cầu, nguyện vọng công tác lâu dài./.
------------------------------------------------
Tài liệu tham khảo:
1. Quyết định số 2474/QĐ-TTg ngày 30/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2011-2020.
2. Quyết định số 170/QĐ-TTg ngày 26/01/2011 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Dự án thí điểm tuyển chọn 600 trí thức trẻ ưu tú, có trình độ đại học tăng cường về làm Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã thuộc 62 huyện nghèo.
3. Quyết định số 324/QĐ-TTg ngày 18/02/2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tham gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2013-2020.
4. Quyết định số 1758/QĐ-TTg ngày 30/9/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án thí điểm tuyển chọn trí thức trẻ tình nguyện về các xã tham gia phát triển nông thôn, miền núi giai đoạn 2013 - 2020.
5. Thông tư số 68/2014/TT-BTC ngày 21/5/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn quản lý, sử dụng kinh phí thực hiện Đề án thí điểm tuyển chọn trí thức trẻ tình nguyện về các xã tham gia phát triển nông thôn, miền núi giai đoạn 2013 - 2020.
TS. Đào Thị Thanh Thủy - Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam
tcnn.vn
Bình luận
Tin tức cùng chuyên mục
