Bộ Nội vụ với việc xây dựng và triển khai thực hiện Đề án Văn hóa công vụ

Thể chế hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng, Luật Cán bộ, công chức năm 2008 đã quy định tại Điều 16 về văn hóa giao tiếp nơi công sở và Điều 17 quy định về văn hóa giao tiếp với nhân dân. Luật Viên chức năm 2010 quy định về đạo đức nghề nghiệp của viên chức… Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 - 2020 (ban hành kèm theo Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ) đã xác định nhiệm vụ: “Xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, trong đó có nâng cao trách nhiệm, kỷ luật, kỷ cương hành chính và đạo đức công vụ của cán bộ, công chức; hiện đại hoá nền hành chính; xây dựng trụ sở cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương hiện đại…”. Nghị quyết 30c/NQ-CP giao Văn phòng Chính phủ chủ trì tham mưu, xây dựng và trình Chính phủ ban hành Đề án Văn hóa công vụ. Tại Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 13/6/2013 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 30c/NQ-CP, nhiệm vụ chủ trì tham mưu, xây dựng và trình Chính phủ ban hành Đề án Văn hóa công vụ được chuyển giao cho Bộ Nội vụ thực hiện.

1. Những đóng góp của Bộ Nội vụ trong xây dựng Đề án Văn hóa công vụ

Thực hiện Nghị quyết số 76/NQ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 30c/NQ-CP, Bộ Nội vụ đã tiến hành nhiều hoạt động để triển khai xây dựng dự thảo Đề án Văn hóa công vụ. Bộ Nội vụ đã ban hành các quyết định thành lập Ban soạn thảo, Tổ biên tập xây dựng Đề án; có văn bản đề nghị các bộ, ngành, địa phương báo cáo tình hình triển khai Quyết định số 129/2007/QĐ-TTg ngày 02/8/2007 về Quy chế văn hóa công sở tại các cơ quan hành chính nhà nước. 

Bên cạnh đó, Bộ Nội vụ đã tiến hành các hoạt động nghiên cứu, đánh giá làm rõ tình hình thực hiện văn hóa công vụ trong các cơ quan nhà nước cũng như kết quả thực hiện các nội dung của văn hóa công vụ được quy định tại Luật Cán bộ, công chức; Luật Viên chức; Quyết định số 129/2007/QĐ-TTg ngày 02/8/2007 của Thủ tướng Chính phủ; Chỉ thị số 26/CT-TTg ngày 05/9/2016 của Thủ tướng Chính phủ... Bộ Nội vụ đã tổ chức nhiều cuộc tọa đàm, hội thảo khoa học tại một số tỉnh, thành phố lớn như: Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Thừa Thiên Huế... để lấy ý kiến và tiếp thu ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý về xây dựng văn hóa công vụ trong các cơ quan nhà nước. Kết quả nghiên cứu, đánh giá cho thấy: việc tổ chức thực hiện văn hóa công vụ trong các cơ quan nhà nước thời gian qua vẫn còn một số hạn chế nhất định: nhận thức về văn hóa công vụ của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức còn chưa đầy đủ, thiếu ý thức rèn luyện, tu dưỡng, còn bộc lộ sự yếu kém trong giao tiếp, ứng xử, thiếu lịch sự, chưa có thái độ tôn trọng, hòa nhã với nhân dân, có biểu hiện thiếu thân thiện, thiếu hợp tác với đồng nghiệp; chưa nghiêm túc chấp hành quy chế, quy định làm việc của cơ quan, tổ chức... Thực trạng trên đòi hỏi phải sớm có một văn bản quy phạm pháp luật về văn hóa công vụ để góp phần nâng cao văn hóa công vụ, bảo đảm nề nếp làm việc, tăng cường hiệu quả hoạt động, kỷ luật, kỷ cương trong các cơ quan nhà nước.

Từ cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên, Bộ Nội vụ đã tổng hợp, xây dựng dự thảo Đề án Văn hóa công vụ, tổ chức xin ý kiến đóng góp của các bộ, cơ quan ngang bộ và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Quan điểm chỉ đạo xuyên suốt nội dung của Đề án là xây dựng văn hóa công vụ phải đảm bảo kế thừa, phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc; nâng cao đạo đức công vụ của cán bộ, công chức, đạo đức nghề nghiệp của viên chức; tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; phòng, chống tham nhũng. Đề án có đối tượng áp dụng là cán bộ, công chức, viên chức của các cơ quan hành chính nhà nước bao gồm các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã.

Trên cơ sở ý kiến đóng góp của các bộ, ngành và địa phương, Bộ Nội vụ đã tiếp tục bổ sung, hoàn thiện dự thảo Đề án Văn hóa công vụ để trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành. Ngày 27/12/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1847/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Văn hóa công vụ.Đề án đã xác định xây dựng văn hóa công vụ trong cơ quan hành chính bao gồm các nội dung chính sau:  

- Về tinh thần, thái độ làm việc: cán bộ, công chức, viên chức phải trung thành với Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; bảo vệ danh dự Tổ quốc và lợi ích quốc gia; tôn trọng và tận tụy phục vụ Nhân dân... Khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ, cán bộ, công chức, viên chức phải ý thức rõ về chức trách, bổn phận của bản thân như: phải sẵn sàng nhận và nỗ lực hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được phân công; không kén chọn vị trí công tác, chọn việc dễ, bỏ việc khó. Tâm huyết, tận tụy, gương mẫu làm tròn chức trách, nhiệm vụ được giao; không vướng vào “tư duy nhiệm kỳ”; có ý thức tổ chức kỷ luật; sử dụng hiệu quả thời giờ làm việc; tránh hiện tượng trung bình chủ nghĩa, làm việc qua loa, đại khái, kém hiệu quả; nghiêm chỉnh chấp hành nội quy, quy chế của cơ quan, tổ chức; chủ động phối hợp trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ...

- Về chuẩn mực giao tiếp, ứng xử: trong giao tiếp với người dân, cán bộ, công chức, viên chức phải tôn trọng, lắng nghe, tận tình hướng dẫn về quy trình xử lý công việc và giải thích cặn kẽ những thắc mắc của người dân. Thực hiện “4 xin, 4 luôn”: xin chào, xin lỗi, xin cảm ơn, xin phép; luôn mỉm cười, luôn nhẹ nhàng, luôn lắng nghe, luôn giúp đỡ.

- Đối với đồng nghiệp, cán bộ, công chức, viên chức phải có tinh thần hợp tác, tương trợ trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ; không bè phái, gây mất đoàn kết nội bộ của cơ quan, tổ chức.

- Đối với lãnh đạo cấp trên, cán bộ, công chức, viên chức phải tuân thủ thứ bậc hành chính, phục tùng sự chỉ đạo, điều hành, phân công công việc của cấp trên; không trốn tránh, thoái thác nhiệm vụ; không nịnh bợ lấy lòng vì động cơ không trong sáng.  

- Về chuẩn mực đạo đức, lối sống: cán bộ, công chức, viên chức phải không ngừng học tập, tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức, lối sống. Thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; trung thực, giản dị, thẳng thắn, chân thành; không có biểu hiện cơ hội, sống ích kỷ, ganh ghét, đố kỵ... Cán bộ, công chức, viên chức phải tuân thủ chuẩn mực đạo đức gia đình và xã hội, thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc; không mê tín dị đoan và có những hành vi phản cảm khi tham gia lễ hội. 

- Về trang phục, khi thực hiện nhiệm vụ: cán bộ, công chức, viên chức phải ăn mặc gọn gàng, lịch sự, đi giày hoặc dép có quai hậu. Trang phục phải phù hợp với tính chất công việc, đặc thù trang phục của ngành và thuần phong, mỹ tục của dân tộc. Đối với những ngành có trang phục riêng thì phải thực hiện theo quy định của ngành.

2. Những đóng góp của Bộ Nội vụ trong tổ chức triển khai thực hiện Đề án Văn hóa công vụ

Tại Quyết định số 1847/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Văn hóa công vụ đã xác định rõ nhiệm vụ của Bộ Nội vụ, các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong việc tổ chức triển khai thực hiện Đề án Văn hóa công vụ. Theo đó, Bộ Nội vụ có nhiệm vụ chủ trì: nghiên cứu, đề xuất bổ sung các quy định về văn hóa công vụ trong Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức; biên soạn tài liệu bồi dưỡng và tổ chức bồi dưỡng về văn hóa công vụ trong các cơ quan, tổ chức; hướng dẫn, theo dõi, đôn đốc; thanh tra, kiểm tra; sơ kết, tổng kết việc thực hiện các quy định về văn hóa công vụ của các cơ quan, tổ chức, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài các nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao, Bộ Nội vụ còn có nhiệm vụ phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông và các cơ quan có liên quan hướng dẫn các cơ quan thông tin đại chúng từ Trung ương đến địa phương đẩy mạnh công tác truyền thông về văn hóa công vụ, kịp thời nêu gương người tốt, việc tốt, phê phán các hiện tượng cá nhân, tổ chức vi phạm các quy định về văn hóa công vụ; phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các cơ quan liên quan hướng dẫn, triển khai thực hiện các nội dung thi đua về xây dựng cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa; xây dựng tiêu chuẩn, điều kiện công nhận cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa phù hợp với mục đích, yêu cầu của Đề án Văn hóa công vụ. 

Để tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được phân công, ngày 18/4/2019, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã ban hành Quyết định số 319/QĐ-BNV về kế hoạch triển khai thực hiện Quyết định số 1847/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Kế hoạch đã xác định cụ thể các nội dung công việc, thời hạn và tiến độ hoàn thành, trách nhiệm được phân công của các bộ, ngành địa phương trong việc triển khai thực hiện Đề án Văn hóa công vụ. Đồng thời, với vai trò là một cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước, Bộ Nội vụ đã tích cực triển khai thực hiện các nội dung của Đề án Văn hóa công vụ trong các đơn vị thuộc, trực thuộc Bộ. Căn cứ chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị, Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã phân công rõ nhiệm vụ triển khai thực hiện Đề án cho các đơn vị thuộc, trực thuộc cũng như yêu cầu về tiến độ thời gian. Cụ thể là: 

- Giao Vụ Tổ chức cán bộ chủ trì xây dựng kế hoạch của Bộ Nội vụ để triển khai thực hiện Đề án Văn hóa công vụ trong các đơn vị thuộc, trực thuộc Bộ; chủ trì, phối hợp với các đơn vị nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan phù hợp với mục đích, yêu cầu của văn hóa công vụ thuộc phạm vi của Bộ; đưa nội dung thực hiện văn hóa công vụ vào các chỉ tiêu để đánh giá, bình xét thi đua trong các đơn vị thuộc, trực thuộc Bộ...

- Giao Văn phòng Bộ tổ chức phát động thi đua thực hiện văn hóa công vụ đến từng cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong các cơ quan thuộc và trực thuộc Bộ Nội vụ.

- Giao Trung tâm thông tin chủ trì, phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông và các đơn vị liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền về văn hóa công vụ trên phạm vi toàn quốc... 

Bên cạnh đó, Bộ Nội vụ đã tích cực đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, bồi dưỡng về văn hóa công vụ cho cán bộ, công chức, viên chức trong các đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ Nội vụ, qua đó góp phần nâng cao hơn nữa nhận thức, từ đó có chuyển biến trong tinh thần, thái độ làm việc, hành vi, ứng xử... của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của Bộ. 

Sau 01 năm triển khai thực hiện, Bộ Nội vụ đã có Công văn số 28/BNV-CCVC ngày 03/01/2020 đề nghị các bộ, ngành, địa phương báo cáo 01 năm thực hiện Quyết định số 1847/QĐ-TTg ngày 27/12/2018 của Thủ tướng Chính phủ. Các báo cáo cho thấy hầu hết các bộ, ngành, địa phương đã ban hành các kế hoạch để triển khai thực hiện Đề án Văn hóa công vụ, rà soát, sửa đổi nội quy, quy chế làm việc, trong đó quy định cụ thể về chế độ kỷ luật lao động, kỷ cương hành chính, thực hiện văn hóa công sở; quy định rõ trách nhiệm và thời hạn xử lý công việc; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin; nâng cao hiệu quả sử dụng thời gian làm việc, hiệu quả sử dụng tài sản công; ý thức trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ, công vụ.  

Như vậy, trong quá trình triển khai xây dựng, tổ chức thực hiện Đề án Văn hóa công vụ cho đến nay, Bộ Nội vụ đã không ngừng nỗ lực, luôn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ do Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ phân công. Đề án Văn hóa công vụ đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của dư luận xã hội, đáp ứng yêu cầu phục vụ Nhân dân, xã hội. 

3. Giải pháp tiếp tục nâng cao hiệu quả thực hiện Đề án Văn hóa công vụ 

Trong thời gian tới, để tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án Văn hóa công vụ trong các cơ quan nhà nước theo tinh thần Quyết định số 1847/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nội vụ cần tập trung làm tốt những giải pháp sau đây: 

Một là, Bộ Nội vụ cần tăng cường phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông và các cơ quan có liên quan đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến nhằm nâng cao nhận thức về văn hóa công vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức. Hoạt động tuyên truyền phải đảm bảo tính đa dạng, bằng nhiều phương thức khác nhau và khắc phục triệt để tính hình thức. Có thể thực hiện thông qua các cách thức như tổ chức hội thảo, thảo luận, sinh hoạt chủ điểm, tổ chức hội thi tìm hiểu về văn hóa công vụ; đồng thời cụ thể hóa việc thực hiện quy chế văn hóa công vụ khi xây dựng các phong trào thi đua, qua thực hiện các chương trình cải cách thủ tục hành chính, quy chế dân chủ trong tổ chức, hoạt động của các cơ quan nhà nước...

Hai là, Bộ Nội vụ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành và địa phương nghiên cứu, sửa đổi các nội quy, quy chế làm việc của cơ quan, tổ chức để triển khai thực hiện những quy định về tinh thần, thái độ làm việc của cán bộ, công chức; về các chuẩn mực giao tiếp, lối sống, trang phục của cán bộ, công chức... sao cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh đặc thù của cơ quan, tổ chức, của ngành, lĩnh vực, địa phương mình; góp phần đưa những quy định về văn hóa công vụ được triển khai  có hiệu quả trong thực tế hoạt động công vụ của cán bộ, công chức.  

Ba là, chú trọng công tác biên soạn tài liệu bồi dưỡng và tổ chức bồi dưỡng về văn hóa công vụ trong các cơ quan; tổ chức tập huấn kỹ năng giao tiếp, ứng xử cho cán bộ, công chức, đặc biệt là những người mới được tuyển dụng các quy định về văn hóa công vụ để họ nắm vững và tự giác thực hiện. Việc bồi dưỡng không chỉ nhằm giúp cán bộ, công chức nắm bắt, hiểu rõ văn bản, quy định cụ thể về giữ gìn văn hóa công vụ như tinh thần, thái độ làm việc, phẩm chất đạo đức, lối sống, về trang phục… mà quan trọng hơn phải giúp họ hiểu rõ những vấn đề mang tính nguyên tắc trong tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước, về chế độ công chức, công vụ mới và vị trí, chức trách, nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước… Những đổi mới tích cực trong nhận thức sẽ chi phối mạnh mẽ đến tư duy và hành động trong thực thi công vụ của mỗi cán bộ, công chức, viên chức. 

Bốn là, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra đối với việc thực hiện văn hóa công vụ nhằm buộc các cơ quan nhà nước và bản thân cán bộ, công chức, viên chức phải luôn gương mẫu, tuân thủ đầy đủ các quy định về nề nếp làm việc, kỷ luật, kỷ cương hành chính; giao tiếp, ứng xử, tinh thần, thái độ làm việc... Thông qua đó có thể phát hiện và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm các quy định về văn hóa công vụ, những biểu hiện nhũng nhiễu, gây phiền hà trong giải quyết công việc đối với người dân và doanh nghiệp./.

TS Nguyễn Huyền Hạnh - Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ

tcnn.vn