Điều tra thí điểm đơn vị sự nghiệp công lập năm 2025: Nền móng dữ liệu cho quản trị nhà nước hiện đại

Công tác chuẩn bị cho cuộc điều tra thí điểm được tiến hành bài bản và đồng bộ. Bộ Nội vụ thành lập Tổ công tác Trung ương, huy động nhân lực từ nhiều đơn vị chuyên môn, phối hợp cùng Cục Thống kê (Bộ Tài chính). Ở địa phương, trước thời điểm hợp nhất tỉnh Bình Định và tỉnh Gia Lai thành tỉnh mới có tên gọi là tỉnh Gia Lai, Sở Nội vụ tỉnh Bình Định và Sở Nội vụ tỉnh Gia Lai thành lập tổ chỉ đạo, phân công giám sát viên cấp tỉnh, cấp huyện. Ba lớp tập huấn tổ chức tại Hà Nội, Quy Nhơn và Pleiku đã thu hút khoảng 300 học viên, trong đó hơn 85% học viên nắm vững quy trình kê khai và giám sát. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng này tạo nền tảng vững chắc cho quá trình triển khai, bảo đảm tính thống nhất từ Trung ương đến địa phương.

Bộ Nội vụ và Sở Nội vụ tỉnh Bình Định tổ chức Hội nghị tập huấn điều tra thí điểm đơn vị sự nghiệp công lập năm 2025 (tháng 6/2025).

Cuộc điều tra thí điểm đơn vị sự nghiệp công lập năm 2025, với tổng số 1.611 đơn vị sự nghiệp công lập tham gia. Hình thức thu thập thông tin lần này là biểu mẫu điện tử trực tuyến, các đơn vị tự kê khai trên webform, giám sát viên trực tiếp theo dõi, chỉnh sửa và nhắc nhở trên hệ thống. Đây là bước tiến đáng kể trong ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác thống kê, thay thế dần phương pháp thu thập trực tiếp truyền thống. Kết quả, tỷ lệ hoàn thành đạt trên 98%: Bộ Nội vụ hoàn thành 100%, Bình Định đạt 98,9% và Gia Lai đạt 98,9%.

Tuy vậy, quá trình làm sạch dữ liệu cũng cho thấy nhiều vấn đề kỹ thuật và nghiệp vụ cần khắc phục. Một số phiếu kê khai bất hợp lý, như đơn vị giáo dục không có giáo viên hoặc phòng học, có lao động biên chế nhưng chi lương bằng 0, hoặc đơn vị ngành giáo dục nhưng khai sản phẩm dịch vụ ăn uống, lưu trú. Một số chỉ tiêu tài chính chưa thống nhất; nhiều đơn vị lúng túng với các khái niệm mới liên quan đến doanh thu trực tuyến, đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ số. Thời gian ba ngày để kê khai phiếu chưa đủ dài đối với những đơn vị có quy mô lớn, nhiều đầu mối, dẫn đến thiếu sót hoặc chậm tiến độ.

Tuy còn khó khăn, dữ liệu thu thập được đã phản ánh bức tranh sinh động về hệ thống sự nghiệp công lập. Riêng Bộ Nội vụ có 2.179 lao động tại 38 đơn vị, trong đó 09 đơn vị có hoạt động đổi mới sáng tạo. Bình Định có 30.836 lao động ở 694 đơn vị, trong đó giáo dục chiếm tỷ trọng cao nhất với hơn 20.990 người. Gia Lai có 30.076 lao động ở 879 đơn vị, trong đó 22.322 người làm việc trong lĩnh vực giáo dục. Các số liệu này là cơ sở để Bộ Nội vụ và các địa phương đánh giá nhân lực, phân bổ ngân sách; đồng thời xây dựng chính sách phát triển phù hợp.

Báo cáo tổng hợp cũng chỉ ra những thách thức khách quan: Cuộc điều tra diễn ra trong bối cảnh một số đơn vị đang sáp nhập, giải thể do sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương; lực lượng giám sát viên và quản trị hệ thống còn mỏng, kiêm nhiệm, trong khi chưa có quy định chi trả kinh phí rõ ràng. Hệ thống phần mềm bước đầu vận hành nhưng chưa kiểm soát chặt logic dữ liệu, còn khó khăn trong tra cứu mã ngành, mã sản phẩm, khiến nhiều giám sát viên lúng túng. Đây là những vấn đề cần được xử lý triệt để trước khi bước vào cuộc tổng điều tra quy mô toàn quốc.

Từ kết quả thí điểm, Bộ Nội vụ đã rút ra hàng loạt kiến nghị.

Thứ nhất, cần kiện toàn Ban chỉ đạo các cấp, bố trí nhân lực chuyên trách, huy động thêm cộng tác viên thống kê tại cơ sở.

Thứ hai, phải chuẩn bị kỹ lưỡng hơn về công nghệ: thử nghiệm phần mềm trước tập huấn, biên soạn cẩm nang và video minh họa để đơn vị dễ tiếp cận, đồng thời kéo dài thời gian kê khai để giảm áp lực cho cơ sở.

Thứ ba, phải đẩy mạnh phối hợp liên ngành, nhất là với Cục Thống kê (Bộ Tài chính) và các bộ, ngành liên quan để thống nhất danh sách nền, phương án điều tra, cũng như chia sẻ dữ liệu.

Thứ tư, công tác tuyên truyền cần được coi trọng, thông qua hội nghị trực tuyến, chuyên mục riêng trên Cổng thông tin điện tử của Bộ, phát hành tờ rơi, thông cáo báo chí nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các đơn vị.

Cuối cùng, cần có thông tư quy định rõ ràng về định mức kinh phí cho giám sát viên, quản trị hệ thống, tập huấn, đi lại và duy trì phần mềm, bảo đảm nguồn lực ổn định và công bằng.

Nhìn tổng thể, cuộc điều tra thí điểm năm 2025 đã khẳng định tính khả thi của phương án điều tra đơn vị sự nghiệp công lập, đồng thời cung cấp nhiều bài học thực tiễn quý báu. Tỷ lệ hoàn thành cao, dữ liệu thu thập đa chiều, kinh nghiệm tổ chức và điều phối đã giúp Bộ Nội vụ có cái nhìn toàn diện hơn để chuẩn bị cho cuộc tổng điều tra năm 2026. Quan trọng hơn, kết quả này góp phần chuẩn hóa và đồng bộ hóa dữ liệu về hệ thống sự nghiệp công lập trên phạm vi cả nước, tạo nền tảng cho việc quản lý biên chế, tài chính, tài sản công, đánh giá mức độ chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo.

Có thể nói, cuộc điều tra thí điểm đơn vị sự nghiệp công lập năm 2025 không chỉ là một hoạt động kỹ thuật, mà còn là bước đi chiến lược trong tiến trình hiện đại hóa quản trị nhà nước. Khi được tổ chức đồng bộ và khoa học, dưới sự điều hành của Bộ Nội vụ, cuộc tổng điều tra năm 2026 chắc chắn sẽ trở thành nguồn dữ liệu quốc gia quan trọng, phục vụ hiệu quả cho cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy và phát triển bền vững đất nước trong giai đoạn mới./.

Nhật Vy