Một số quy định mới trong kiểm định chất lượng đầu vào công chức hiện nay

Tuyển dụng công chức là việc lựa chọn và chấp nhận một người tự nguyện gia nhập vào công vụ, sau khi đã xác nhận người đó có đủ điều kiện và tiêu chuẩn đáp ứng yêu cầu của một vị trí việc làm nhất định trong nền công vụ. Hoạt động tuyển dụng công chức là khâu đầu tiên trong chu trình quản lý công chức và có ý nghĩa quyết định chất lượng của đội ngũ công chức, bởi vì nếu tuyển dụng được đúng người có phẩm chất và năng lực phù hợp với vị trí việc làm sẽ tạo nền tảng nâng cao chất lượng đội ngũ công chức. Đồng thời, công chức được tuyển dụng dễ dàng bắt nhịp được với công việc, không mất nhiều thời gian và kinh phí để đào tạo lại, khắc phục tình trạng lãng phí các nguồn lực của nền công vụ. 

Thực hiện kiểm định chất lượng đầu vào công chức

Để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác cán bộ, Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 của Hội nghị Trung ương lần thứ bảy, khóa XII về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ đặt ra yêu cầu: “Thống nhất việc kiểm định chất lượng đầu vào công chức để các địa phương, cơ quan, đơn vị lựa chọn, tuyển dụng theo yêu cầu, nhiệm vụ; đồng thời, nghiên cứu phân cấp kiểm định theo lĩnh vực đặc thù và theo vùng, khu vực”. Thể chế hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng, Khoản 6 Điều 1, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức năm 2019 quy định sửa đổi, bổ sung Điều 39 như sau: “2. Thực hiện kiểm định chất lượng đầu vào công chức, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 và khoản 3  Điều 37 của Luật này. Việc kiểm định chất lượng đầu vào công chức được thực hiện theo lộ trình, bảo đảm công khai, minh bạch, thiết thực, hiệu quả. 3. Chính phủ quy định chi tiết khoản 2 Điều này”.

Tiếp đó, Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030 đề ra nhiệm vụ: “Xây dựng, ban hành các quy định thực hiện thống nhất việc kiểm định chất lượng đầu vào công chức, làm cơ sở cho các bộ, ngành, địa phương lựa chọn, tuyển dụng theo yêu cầu, nhiệm vụ; tăng cường phân cấp kiểm định theo lĩnh vực đặc thù và theo vùng, khu vực”. 

Để triển khai thực hiện nhiệm vụ này, ngày 21/02/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 06/2023/NĐ-CP quy định về kiểm định chất lượng đầu vào công chức để quy định về nguyên tắc, điều kiện, thẩm quyền, nội dung, hình thức và việc thực hiện kiểm định chất lượng đầu vào đối với người tham gia tuyển dụng vào làm công chức trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan nhà nước ở Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện.

Mục đích của thực hiện kiểm định chất lượng đầu vào công chức là nhằm thống nhất việc đánh giá, công nhận kiến thức nền tảng cần thiết đối với thí sinh trước khi tham gia tuyển dụng công chức tại cơ quan có thẩm quyền. Nguyên tắc thực hiện kiểm định chất lượng đầu vào công chức được Nghị định số 06/2023/NĐ-CP quy định rõ: 1) Bảo đảm công khai, minh bạch, khách quan và đúng pháp luật; 2) Bảo đảm thiết thực, hiệu quả, tiết kiệm; 3) Kết quả kiểm định được sử dụng thống nhất trong phạm vi toàn quốc; 4) Không hạn chế số lần được đăng ký dự kiểm định đối với mỗi thí sinh; 5) Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong tổ chức thực hiện kiểm định chất lượng đầu vào công chức.

Hình thức kiểm định là thi trắc nghiệm trên máy vi tính với nội dung kiểm định là: “Đánh giá năng lực tư duy, năng lực ứng dụng kiến thức vào thực tiễn; hiểu biết chung, cơ bản của thí sinh về hệ thống chính trị, tổ chức bộ máy của Đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan nhà nước; quản lý hành chính nhà nước; quyền, nghĩa vụ của công chức, đạo đức công vụ; kiến thức về xã hội, văn hóa, lịch sử”. Kết quả kiểm định được xác định theo số câu trả lời đúng trong bài thi. Thí sinh trả lời đúng từ 50% số câu hỏi trở lên được xác định là đạt yêu cầu kiểm định chất lượng đầu vào công chức. Kết quả này được sử dụng thống nhất trong phạm vi toàn quốc và có giá trị trong thời hạn 24 tháng kể từ ngày có quyết định phê duyệt của Bộ Nội vụ. Trong thời hạn này, người đạt kết quả kiểm định được đăng ký thi tuyển công chức ở các cơ quan, tổ chức trong phạm vi toàn quốc. Bộ Nội vụ là cơ quan có thẩm quyền kiểm định chất lượng đầu vào công chức; việc kiểm định được tổ chức định kỳ 02 lần vào tháng 7 và tháng 11 hàng năm. Theo quy định tại Nghị định số 06/2023/NĐ-CP, từ ngày 01/8/2024 cơ quan tuyển dụng công chức chỉ tuyển dụng công chức đối với người đạt kết quả kiểm định. 

Việc kiểm định chất lượng đầu vào công chức của Nghị định số 06/2023/NĐ-CP có những điểm mới so với Nghị định số 138/2020/NĐ-CP quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức như sau:

Thứ nhất, tạo nguồn tuyển dụng lớn từ những thí sinh đạt kết quả kiểm định trong phạm vi cả nước thay vì giới hạn từ các thí sinh đạt kết quả thi vòng 1 trong mỗi kỳ tuyển dụng do bộ, ngành, địa phương tổ chức, từ đó cơ quan tuyển dụng công chức có điều kiện lựa chọn những thí sinh có năng lực cao, phù hợp tham gia kỳ thi tuyển (vòng 2 - thi môn nghiệp vụ chuyên ngành) để trở thành công chức. Mặt khác, nguồn dự tuyển công chức luôn có tính chủ động từ các thí sinh đạt kết quả kiểm định chất lượng đầu vào công chức thay vì phụ thuộc vào nguồn dự tuyển từ thông báo và kết quả thi vòng 1 do bộ, ngành, địa phương tổ chức.

Thứ hai, giảm chi phí trong tổ chức tuyển dụng công chức do các bộ, ngành, địa phương không phải chi kinh phí trả cho những cơ quan, tổ chức có điều kiện, năng lực xây dựng ngân hàng câu hỏi thi và tổ chức chấm thi cũng như thuê cơ sở vật chất để tổ chức thi vòng 1 như hiện nay. Mặt khác, do kết quả thi vòng 1 chỉ có giá trị để xem xét thí sinh được tham gia thi vòng 2 trong một kỳ thi tuyển dụng công chức, nên khi tổ chức kỳ tuyển dụng mới lại phải tổ chức thi vòng 1 với quy trình và chi phí như đã nêu.

Thứ ba, rút ngắn thời gian tuyển dụng công chức. Thực tế tuyển dụng công chức ở nhiều địa phương cho thấy, từ khi được phân bổ chỉ tiêu biên chế công chức và đề án tuyển dụng công chức được cấp có thẩm quyền phê duyệt, việc tổ chức thi vòng 1 đến tổ chức thi vòng 2 có kết quả phải chờ trong khoảng thời gian từ 4 đến 6 tháng.

Thứ tư, tăng tính chuyên nghiệp trong việc kiểm định chất lượng đầu vào công chức do một đơn vị chuyên nghiên cứu xây dựng ngân hàng câu hỏi và tổ chức thực hiện. Nhờ đó nâng cao chất lượng tuyển dụng, khắc phục tình trạng nội dung các câu hỏi thi kiến thức chung (vòng 1), hiện nay chủ yếu là nội dung các quy định của pháp luật đòi hỏi trí nhớ máy móc bằng cách đa dạng hóa nội dung các câu hỏi và chú trọng kiểm tra năng lực tư duy khoa học, năng lực ứng dụng kiến thức vào thực tiễn và tiềm năng thực thi công vụ.

Thứ năm, bảo đảm tính công khai, minh bạch và công bằng thông qua việc thông báo công khai về các kỳ kiểm định trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ Nội vụ và Trang Thông tin về kiểm định chất lượng đầu vào công chức chậm nhất 30 ngày tính đến ngày tổ chức kiểm định; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong tổ chức thực hiện kiểm định chất lượng đầu vào công chức. Từ đó, tạo khả năng thu hút được những người có tài năng vào nền công vụ, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ công chức của từng bộ, ngành, địa phương và của cả nước. 

Thứ sáu, thực hiện kiểm định chất lượng đầu vào công chức sẽ tăng tính khách quan trong việc lựa chọn các ứng viên có năng lực, nền tảng cơ bản trước khi được đánh giá về năng lực chuyên môn theo yêu cầu vị trí việc làm; đồng thời tạo áp lực đối với thí sinh dự thi cần phải chú ý học hỏi, bổ sung kiến thức, kỹ năng, qua đó góp phần nâng cao chất lượng thí sinh dự thi công chức. Hơn nữa, việc kiểm định chất lượng đầu vào công chức tạo điều kiện nâng cao chất lượng của việc thi tuyển vòng 2 (thi chuyên môn, nghiệp vụ) thông qua sàng lọc của vòng kiểm định theo mức kết quả đạt được để cơ quan có thẩm quyền tuyển dụng quyết định số ứng viên tham gia thi vòng 2, từ đó có điều kiện thực hiện hình thức thi phỏng vấn hoặc kết hợp phỏng vấn và viết.

Giải pháp triển khai thực hiện có hiệu quả việc kiểm định chất lượng đầu vào công chức 

Một là, cần tăng cường truyền thông về sự cần thiết, mục đích và nội dung, yêu cầu của việc thống nhất kiểm định chất lượng đầu vào công chức. Theo đó, kiểm định chất lượng đầu vào công chức là hoạt động thống nhất đánh giá, công nhận kiến thức nền tảng cần thiết đối với thí sinh trước khi tham gia tuyển dụng công chức tại cơ quan có thẩm quyền, tức là “khâu lọc ban đầu” đối với ứng viên để phục vụ tuyển dụng công chức. Kiến thức nền tảng là những kiến thức cơ bản cần thiết cho tất cả công chức, được xác định dựa trên sứ mệnh, chiến lược của nền công vụ. Đây là một bước trong quy trình tuyển dụng công chức, là sự sàng lọc những thí sinh tốt nhất từ những thí sinh tiềm năng có thể trở thành công chức. Thống nhất về nguyên tắc, điều kiện, quy trình, hình thức, nội dung, thời gian tổ chức, kết quả kiểm định và chủ thể thực hiện việc kiểm định chất lượng đầu vào công chức ở tất cả các bộ, ngành, địa phương trong cả nước, từ đó bảo đảm khách quan, công bằng, chính xác hơn, tránh nguy cơ cục bộ địa phương, tiêu cực nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động tuyển dụng công chức.

Hai là, thống nhất kiểm định chất lượng đầu vào công chức không phải là một phương thức tuyển dụng công chức mới, mà đã được nhiều quốc gia thực hiện từ rất nhiều năm trước. Ví dụ, ở Nhật Bản, việc kiểm định chất lượng đầu vào công chức được giao cho Cơ quan Nhân sự quốc gia thực hiện sàng lọc, lựa chọn những thí sinh ưu tú nhất để các bộ, ngành thực hiện tuyển dụng công chức. Tại Hàn Quốc đã triển khai mô hình thống nhất kiểm định chất lượng đầu vào công chức với vai trò của Cục tuyển dụng nhân sự thuộc Bộ Quản lý nhân sự. Trong khu vực Đông Nam Á, Cục Thi tuyển, tuyển dụng và bố trí nhân sự thuộc Ủy ban Công vụ của Philippines đã thực hiện thống nhất kiểm định chất lượng đầu vào… Từ thực tiễn thực hiện thống nhất kiểm định chất lượng đầu vào công chức ở quốc gia, có thể nhận thấy mô hình này có những ưu thế nhất định.

Ba là, một trong những vấn đề có ý nghĩa quyết định đối với chất lượng và hiệu quả của kiểm định chất lượng đầu vào công chức là nội dung kiểm định. Điểm mới về nội dung kiểm định so với thi trắc nghiệm vòng 1 hiện nay là “đánh giá năng lực tư duy, năng lực ứng dụng kiến thức vào thực tiễn… kiến thức về xã hội, văn hóa, lịch sử”. Tuy nhiên, để xây dựng được các câu hỏi “đánh giá năng lực tư duy, năng lực ứng dụng kiến thức vào thực tiễn” phù hợp với các ứng viên tuyển vào công chức là vấn đề rất khó và phức tạp. Do đó, cần đầu tư kinh phí và thu hút các chuyên gia, nhà quản lý tham gia xây dựng ngân hàng câu hỏi kiểm định, thường xuyên bổ sung, cập nhật những câu hỏi mới sau những kỳ kiểm định. Mặt khác cần có những bước thử nghiệm (tổ chức kiểm định thử đối với một số đối tượng tự nguyện phù hợp) trước khi áp dụng vào kiểm định chính thức.

Bốn là, để bảo đảm sự chủ động cho các cơ quan, địa phương trong việc tuyển dụng công chức nhằm kịp thời bổ sung nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và tạo điều kiện cho thí sinh, nhất là thí sinh các địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa không phải mất nhiều thời gian di chuyển, phát sinh thêm chi phí về đi lại, ăn ở, cần nghiên cứu hướng dẫn việc tổ chức kiểm định theo vùng, khu vực hoặc ngành, lĩnh vực đặc thù. Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong thực hiện kiểm định chất lượng đầu vào công chức và tạo thuận lợi cho thí sinh không phải chi phí về đi lại, ăn ở. 

Cần nghiên cứu tổ chức kiểm định theo hình thức trực tuyến tập trung tại các địa phương; theo đó một kỳ kiểm định có thể được tổ chức cho thí sinh thi tại nhiều địa điểm có đủ điều kiện về cơ sở vật chất và bảo đảm sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ, đúng pháp luật. Điều này đặt ra yêu cầu phải điều tra, khảo sát thực trạng cơ sở vật chất, các điều kiện bảo đảm để xây dựng các phương án phối hợp với các trường đại học, cao đẳng ở các địa phương hoặc các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để có thể tổ chức các điểm kiểm định tại các tỉnh hoặc liên tỉnh nhằm tạo thuận lợi cho các thí sinh tham gia.

Năm là, nghiên cứu xây dựng Cổng Thông tin điện tử về kiểm định chất lượng đầu vào công chức, trong đó cập nhật công khai các thông tin về các kỳ kiểm định, địa điểm tổ chức kiểm định, số lượng thí sinh đăng ký tham gia và kết quả kiểm định của từng thí sinh, cũng như dữ liệu về kết quả kiểm định của mỗi kỳ theo các ngành, nghề, địa phương; nhu cầu tuyển dụng của các bộ, ngành, địa phương, cũng là địa chỉ tiếp nhận phiếu đăng ký tham dự kiểm định và giải quyết khiếu nại, tố cáo về các vấn đề liên quan đến hoạt động kiểm định chất lượng đầu vào công chức.

Sáu là, sau khi tổ chức thực hiện có kết quả việc kiểm định chất lượng đầu vào công chức đối với các đối tượng theo quy định tại Khoản 1 Điều 1, Nghị định số 06/2023/NĐ-CP, có thể rút kinh nghiệm để áp dụng đối với người thi tuyển vào công chức cấp xã, vì theo quy định hiện hành, các ứng viên thi tuyển vào công chức cấp xã đều phải thi trắc nghiệm kiến thức chung (vòng 1). Hơn nữa, đối với các địa phương thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị như Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh, thì công chức phường thuộc UBND quận, do đó cần liên thông ngay từ khâu tuyển dụng, mà trước hết là kiểm định chất lượng đầu vào công chức. 

Cải cách chế độ công vụ nhằm xây dựng nền công vụ chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động và thực tài là một trong những yêu cầu cấp thiết hiện nay của nước ta. Để đạt được mục tiêu đó, cần thực hiện đồng bộ nhiều nhiệm vụ, giải pháp gồm tuyển dụng, sử dụng, quản lý, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật, chế độ tiền lương đối với công chức, nhưng trọng tâm là cải cách hoạt động tuyển dụng công chức theo hướng thống nhất kiểm định chất lượng đầu vào công chức để có thể thu hút được người thực sự có đức, có tài vào làm việc trong nền công vụ./. 

----------------

Tài liệu tham khảo:

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị quyết số 26-NQ/TW Hội nghị Trung ương lần thứ bảy (khóa XII) về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.

2. Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi, bổ sung) năm 2019.

3. Chính phủ, Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030.

PGS.TS Nguyễn Minh Phương, TS Trần Thị Lan Anh - Học viện Hành chính Quốc gia

tcnn.vn