Sắp xếp, tổ chức các đơn vị sự nghiệp công lập của tỉnh Bến Tre - kết quả bước đầu và giải pháp trong thời gian tới

Ảnh minh họa: Báo Đồng Khởi

Những kết quả chủ yếu trong thực hiện sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập của tỉnh Bến Tre 

Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương, khóa XII là chủ trương lớn của Đảng nhằm tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập gắn với đổi mới hệ thống chính trị và cải cách hành chính được các cấp, các ngành tích cực thực hiện trong nhiều năm qua và đạt được nhiều kết quả quan trọng. Sau quá trình triển khai, tính đến thời điểm ngày 31/12/2021, tỉnh Bến Tre có 620 đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL), đã tiến hành sắp xếp giảm 79 ĐVSNCL, đạt tỉ lệ 11,3% (vượt chỉ tiêu đề ra); trong 6 tháng đầu năm 2022 tiếp tục giảm 05 ĐVSNCL. Kết quả sắp xếp cụ thể trên các lĩnh vực như sau:

Lĩnh vực giáo dục và đào tạo: đã thực hiện tốt công tác sắp xếp, tổ chức lại các trường mầm non, trường phổ thông, hình thành trường phổ thông nhiều cấp học (tiểu học, trung học cơ sở), thu gọn các điểm trường. Kết quả đã sắp xếp giảm 22 đơn vị: hợp nhất, sáp nhập 20 trường học thành 10 trường học; giảm được 89 điểm trường; chuyển 09 trung tâm giáo dục thường xuyên về huyện quản lý; giải thể 3 đơn vị (Trung tâm Tổng hợp kỹ thuật hướng nghiệp, Trung tâm tư vấn dịch vụ du học và Trường THCS Thành An - Mỏ Cày Bắc). Số lượng ĐVSNCL lĩnh vực giáo dục và đào tạo tính đến ngày 31/12/2021 là 512 đơn vị, các đơn vị được tổ chức đúng quy hoạch đã được phê duyệt(1). 

Lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp: sáp nhập Trường Trung cấp Y tế và Trường Trung cấp Văn hóa nghệ thuật vào Trường Cao đẳng Bến Tre; sáp nhập Trung tâm giáo dục thường xuyên, Trung tâm giáo dục hướng nghiệp, Trung tâm dạy nghề thành Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên ở cấp huyện. Số lượng ĐVSNCL lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp tính đến ngày 31/12/2021 là 11 đơn vị(2).

Lĩnh vực y tế: các cơ sở y tế được tổ chức theo hướng toàn diện, liên tục và lồng ghép theo ba cấp: chăm sóc ban đầu, chăm sóc cấp 2, chăm sóc cấp 3; các ĐVSNCL từ tuyến tỉnh đến tuyến xã đều trực thuộc một cấp quản lý chung là Sở Y tế, từ đó tạo được sự liên thông, thuận lợi và toàn diện trong hoạt động. Thực hiện tốt việc sắp xếp lại các đơn vị làm nhiệm vụ kiểm nghiệm, kiểm định, kiểm chuẩn; sắp xếp các đơn vị làm nhiệm vụ y tế dự phòng cấp tỉnh thành Trung tâm phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh cùng cấp trên cơ sở sáp nhập các tổ chức, đơn vị có cùng chức năng, nhiệm vụ và hoạt động lồng ghép; thực hiện thống nhất mô hình mỗi cấp huyện chỉ có một trung tâm y tế đa chức năng (trừ huyện có bệnh viện đạt hạng II trở lên) bao gồm y tế dự phòng, dân số, khám bệnh, chữa bệnh, phục hồi chức năng và các dịch vụ y tế khác. Số lượng ĐVSNCL lĩnh vực y tế tính đến ngày 31/12/2021 là 19 đơn vị trực thuộc Sở Y tế và 157 trạm y tế xã(3).

Lĩnh vực văn hóa, thể dục, thể thao: thực hiện chủ trương mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ giữ lại một đoàn nghệ thuật công lập truyền thống tiêu biểu của địa phương, hiện nay tỉnh Bến Tre chỉ có Đoàn Nghệ thuật cải lương Bến Tre trực thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; kiện toàn, củng cố các thư viện trên địa bàn tỉnh; sáp nhập các trung tâm có chức năng, nhiệm vụ tương đồng thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành một đầu mối. Số lượng ĐVSNCL lĩnh vực văn hóa, thể dục, thể thao, du lịch tính đến ngày 31/12/2021 là 16 đơn vị, gồm 07 đơn vị thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch và 09 đơn vị thuộc UBND các huyện, thành phố(4).   

Các lĩnh vực khoa học và công nghệ, thông tin và truyền thông, sự nghiệp kinh tế và sự nghiệp khác: ĐVSNCL thuộc các lĩnh vực này đều được sắp xếp, tổ chức lại theo quy định, bộ máy các đơn vị được sắp xếp tinh gọn, phù hợp với quy hoạch của ngành, lĩnh vực. Bên cạnh đó, việc thực hiện mục tiêu giảm tối thiểu 10% biên chế sự nghiệp hưởng lương từ ngân sách nhà nước so với năm 2015 đã đạt mục tiêu đề ra; cụ thể đến năm 2021 đã giảm 10,3% biên chế sự nghiệp hưởng lương từ ngân sách nhà nước (giảm 2.343 người). Trong 6 tháng đầu 2022 tiếp tục giảm 370 biên chế sự nghiệp(5).

Những hạn chế, vướng mắc khi triển khai thực hiện 

Việc triển khai thực hiện sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập của tỉnh Bến Tre những năm qua đã đạt nhiều kết quả nổi bật, giúp cho công tác quản lý nhà nước từng bước thuận tiện, giảm đầu mối trung gian. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai vẫn còn những hạn chế, vướng mắc như: một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức còn ngại thay đổi, thiếu kiên quyết nên chưa quán triệt tốt chủ trương, chính sách của Đảng về tiếp tục đổi mới tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các ĐVSNCL; một số cơ quan, đơn vị còn chậm ban hành kế hoạch thực hiện.

Một số văn bản hướng dẫn chi tiết các nội dung liên quan, đặc biệt văn bản hướng dẫn, làm tiền đề thực hiện tinh giảm đầu mối, tinh giản biên chế, tổ chức và hoạt động của ĐVSNCL chậm ban hành hoặc đã ban hành nhưng còn mâu thuẫn, chồng chéo. Ví dụ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính chưa ban hành Thông tư thay thế Thông tư liên tịch số 16/2015/TTLT-BTNMT-BNV-BTC hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và cơ chế hoạt động của Trung tâm Phát triển quỹ đất một cấp, nên mặc dù tỉnh Bến Tre đã hoàn thành việc chuyển Trung tâm Phát triển quỹ đất về UBND cấp huyện quản lý (từ năm 2018) và hiện nay thực hiện theo quy định tại Nghị định số 120/2020/NĐ-CP quy định về thành lập, tổ chức lại, giải thể ĐVSNCL, có 7/9 Trung tâm Phát triển quỹ đất không đủ tiêu chí thành lập đơn vị, nên đang thực hiện sáp nhập vào Ban Quản lý dự án cấp huyện. Hoạt động của các ĐVSNCL thực hiện nhiệm vụ phát triển quỹ đất cấp tỉnh, cấp huyện còn nhiều vướng mắc. 

Bên cạnh đó, Trung ương chưa có hướng dẫn cụ thể về việc thực hiện chuyển các trạm chăn nuôi và thú y, trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật, trạm khuyến nông thuộc các chi cục trực thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý về UBND cấp huyện quản lý để thành lập Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp trực thuộc UBND cấp huyện. Bởi vì, theo Luật Thú y, trạm chăn nuôi và thú y phải thuộc Chi cục Chăn nuôi và Thú y trực thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Một số ĐVSNCL chưa được quy định cụ thể định mức số lượng người làm việc nên tỉnh chưa có căn cứ xác định chính xác số lượng người làm việc để giao biên chế cho các đơn vị (sự nghiệp văn hóa, thể thao, du lịch, lao động, thương binh, xã hội, giáo dục nghề nghiệp...). Chưa có quy định về lộ trình tính giá dịch vụ nên mức độ xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công còn thấp, nhất là lĩnh vực giáo dục và đào tạo, nên số lượng trường tư thục trên địa bàn ít.

Hiện nay, biên chế sự nghiệp giáo dục và đào tạo của tỉnh Bến Tre đang thiếu khoảng 800 biên chế, sự nghiệp y tế thiếu khoảng 1.000 biên chế so với định mức, nhưng hàng năm tỉnh vẫn thực hiện tinh giản biên chế, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng dịch vụ công. Dự báo trong những năm tới, nếu thực hiện đúng lộ trình tinh giản biên chế, sự nghiệp giáo dục và đào tạo không có đủ giáo viên theo định mức quy định, thậm chí số biên chế được giao sẽ ít hơn số viên chức hiện có mặt(6). Về mục tiêu, có 10% ĐVSNCL tự chủ tài chính, giảm 10% chi trực tiếp từ ngân sách nhà nước (tỉnh chưa đạt được mục tiêu này). Đến thời điểm năm 2021, chỉ có 33/620 ĐVSNCL tự chủ tài chính; ngân sách nhà nước chi cho các ĐVSNCL chưa giảm được mà tăng theo từng năm. Tỉnh Bến Tre chưa thực hiện được nội dung giảm dần ngân sách nhà nước chi cho các ĐVSNCL bởi vì có nhiều khó khăn trong việc xây dựng đề án giảm chi trực tiếp từ ngân sách nhà nước cho ĐVSNCL (mức lương cơ sở tăng, số đơn vị có khả năng nâng mức tự chủ trên địa bàn tỉnh rất ít).

Giải pháp tiếp tục triển khai có hiệu quả việc sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập của tỉnh Bến Tre thời gian tới 

Một là, tiếp tục hoàn thiện thể chế về sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp công lập.

Việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy là vấn đề khó khăn, nhạy cảm, chứa đựng sự khác biệt, tiềm ẩn xung đột, rủi ro. Vì vậy, việc triển khai cần tiến hành bài bản, có sự chỉ đạo thống nhất, thực hiện theo lộ trình chặt chẽ… Điều này đòi hỏi các cấp có thẩm quyền cần tiếp tục hoàn thiện thể chế về sắp xếp, vận hành các ĐVSNCL. Từ những bất cập tại tỉnh Bến Tre, đề nghị cấp có thẩm quyền cần sớm xem xét ban hành, hoặc hoàn thiện các văn bản như: phê duyệt toàn bộ quy hoạch mạng lưới ĐVSNCL, phê duyệt danh mục dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước thuộc ngành, lĩnh vực quản lý; ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí, ban hành đơn giá, giá dịch vụ sử dụng ngân sách nhà nước theo lộ trình giá dịch vụ được tính đủ chi phí làm cơ sở để các ĐVSNCL xác định mức độ tự chủ tài chính của đơn vị.

Ban hành tiêu chí, tiêu chuẩn chất lượng dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước; cơ chế giám sát, kiểm định chất lượng và quy chế kiểm tra, nghiệm thu dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước thuộc phạm vi quản lý của bộ, ngành; hiệu quả hoạt động của ĐVSNCL; về vị trí việc làm viên chức, định mức biên chế đối với ĐVSNCL theo quy định tại Nghị định số 106/2020/NĐ-CP ngày 10/09/2020 của Chính phủ về vị trí việc làm và số lượng người làm việc trong ĐVSNCL. Ban hành văn bản hướng dẫn việc thành lập, tổ chức và hoạt động của Hội đồng quản lý ĐVSNCL theo quy định tại Nghị định số 120/2020/NĐ-CP quy định về thành lập, tổ chức lại, giải thể ĐVSNCL; văn bản hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cơ cấu tổ chức, cơ chế hoạt động của Trung tâm Phát triển quỹ đất; hướng dẫn việc thành lập Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp thuộc UBND cấp huyện trên cơ sở hợp nhất các trạm chăn nuôi, thú y, trạm trồng trọt, bảo vệ thực vật, trạm khuyến nông, khuyến ngư. Thẩm định kế hoạch biên chế sự nghiệp hàng năm của tỉnh theo hướng quan tâm chỉ tiêu biên chế cho ngành Giáo dục, Y tế, tạo điều kiện thuận lợi cho ngành bố trí đủ giáo viên, nhân lực ngành Y tế theo định mức, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ công thiết yếu này.    

Hai là, làm tốt công tác tuyên truyền cho viên chức, người lao động. 

Việc xác định các cơ quan, đơn vị cần sáp nhập, xác định viên chức, người lao động cần tinh giản biên chế là vấn đề khó khăn, ảnh hưởng lớn đến tâm tư, tình cảm, quyền lợi của viên chức, người lao động. Để tiếp tục triển khai, thực hiện sắp xếp có hiệu quả, cấp ủy và chính quyền các cấp cần chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo làm tốt công tác tuyên truyền làm cho viên chức, người lao động hiểu được mục đích, ý nghĩa của việc sắp xếp ĐVSNCL, nhất là các đối tượng, đơn vị bị tác động trực tiếp. Việc vận động, tạo sự thống nhất về nhận thức và hành động trong toàn hệ thống chính trị và toàn xã hội có ý nghĩa quyết định đến thành công của việc sắp xếp, đổi mới tổ chức bộ máy nói chung, sắp xếp, tổ chức lại các ĐVSNCL nói riêng, cho nên công việc này cần được quan tâm ưu tiên.

Ba là, phát huy trách nhiệm và quyết tâm chính trị của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương.

Thực tiễn sắp xếp ĐVSNCL trên địa bàn tỉnh Bến Tre thời gian qua cho thấy “sự chần chừ, ngại va chạm, không có quyết tâm chính trị cao, chỉ đạo thiếu quyết liệt, trông chờ cấp trên của một số cấp ủy, người đứng đầu”(7) là nguyên nhân cơ bản tạo ra sự chậm trễ của quá trình sáp nhập, hợp nhất. Vì vậy, cần phát huy trách nhiệm và quyết tâm chính trị của người đứng đầu cấp ủy, người đứng đầu chính quyền địa phương. Đối với các nội dung đã quy định cụ thể, bảo đảm cơ sở pháp lý thì phải khẩn trương chỉ đạo tổ chức thực hiện; đối với nội dung quy định chưa rõ, cần rà soát để kịp thời báo cáo, xin ý kiến của cấp trên có thẩm quyền, tránh tư tưởng ỷ lại Trung ương, gây chậm trễ như thời gian qua. Kết quả thực hiện nhiệm vụ này nên được xem là một tiêu chí trong đánh giá, xếp loại lãnh đạo, quản lý, có như vậy mới phát huy tối đa trách nhiệm của người đứng đầu.   

Bốn là, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.

Giảm đầu mối chỉ là mục tiêu ban đầu của sắp xếp, tổ chức lại các ĐVSNCL; mục tiêu quan trọng, dài hạn là phải nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các đơn vị này. Do vậy, các bộ, ngành, địa phương cần tránh tình trạng chạy theo thành tích, chỉ quan tâm đến số lượng đầu mối tinh giảm hoặc chỉ giảm về mặt cơ học còn trên thực tế thì hoạt động vẫn trùng lắp, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức bên trong vẫn cồng kềnh. 

Trong thời gian tới, cần ưu tiên đổi mới phương thức quản lý, nâng cao năng lực quản trị, nhất là quản trị tài chính, tài sản công của các đơn vị đã được kiện toàn. Những đơn vị đã tự đảm bảo về chi thường xuyên và chi đầu tư, cần mạnh dạn áp dụng mô hình quản trị như doanh nghiệp để nâng cao hiệu quả, tránh thất thoát về ngân sách. Đồng thời, các cơ quan có thẩm quyền tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để hoạt động của các ĐVSNCL đảm bảo quy định, hiệu quả./.     

-------------------

Ghi chú:

(1),(2),(3),(4),(5),(6),(7) UBND tỉnh Bến Tre, Báo cáo số 399/BC-UBND ngày 03/8/2022 về Sơ kết 5 năm tình hình thực hiện Nghị quyết 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập.

TS Trần Thị Vành Khuyên - Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại Thành phố Hồ Chí Minh

tcnn.vn