Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác kiểm tra, giám sát năm 2021, triển khai nhiệm vụ năm 2022. Ảnh minh họa |
Thực trạng kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ thời gian qua
Nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác cán bộ, trong quá trình hoạt động và lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm đến đổi mới công tác cán bộ cùng với đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng. Nhìn chung công tác cán bộ đã bảo đảm nguyên tắc, tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục… trong tất cả các khâu của công tác cán bộ; xây dựng được đội ngũ cán bộ tương xứng, ngang tầm - vừa hồng vừa chuyên, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong từng giai đoạn cách mạng.
Tuy nhiên, Đảng ta cũng thẳng thắn nhìn nhận nhiều khâu trong công tác cán bộ vẫn còn hình thức; đánh giá cán bộ vẫn là khâu yếu; phương pháp, quy trình đánh giá chưa phù hợp; việc lượng hóa tiêu chí đánh giá còn hạn chế, chưa gắn với kết quả và sản phẩm cụ thể; kết quả đánh giá nhiều nơi chưa phản ánh đúng thực chất. Quy hoạch cán bộ ở một số địa phương, cơ quan, đơn vị còn dàn trải, chưa bảo đảm phương châm “động” và “mở”, thiếu tính tổng thể, liên thông giữa các cấp, các ngành. Công tác đào tạo, bồi dưỡng chậm đổi mới, chưa thật sự gắn lý luận với thực tiễn, chưa chú trọng đào tạo theo chức danh và vị trí việc làm. Công tác luân chuyển cán bộ còn bất cập; việc bố trí một số chức danh lãnh đạo cấp tỉnh, cấp huyện không là người địa phương còn khó khăn, chưa đạt mục tiêu đề ra. Việc sắp xếp, bố trí, sử dụng, phân công, bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ trong một số trường hợp đúng quy trình nhưng chưa đúng người, đúng việc. Tình trạng bổ nhiệm cán bộ không đủ tiêu chuẩn, điều kiện, trong đó có cả người nhà, người thân của cán bộ lãnh đạo và tình trạng chạy chức, chạy quyền vẫn xảy ra ở một số nơi, gây bức xúc trong xã hội… Tại Đại hội ĐBTQ lần thứ XII, Đảng ta thẳng thắn đánh giá: “Việc đổi mới công tác cán bộ chưa có đột phá lớn. Đánh giá cán bộ vẫn là khâu yếu nhất qua nhiều nhiệm kỳ nhưng vẫn chưa có những tiêu chí cụ thể và giải pháp khoa học để khắc phục. Tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy tuổi, chạy bằng cấp... chưa được ngăn chặn, đẩy lùi. Những hạn chế, khuyết điểm trong công tác cán bộ là một trong những điểm yếu, cản trở sự phát triển”(3). Nghị quyết Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII chỉ rõ: “Việc thể chế hóa, cụ thể hóa chủ trương của Đảng về một số nội dung công tác cán bộ còn chậm, có nội dung chưa thống nhất giữa pháp luật của Nhà nước và quy định của Đảng; chính sách cán bộ chưa thực sự tạo động lực để cán bộ toàn tâm, toàn ý với công việc”(4).
Những hạn chế, yếu kém trên có trách nhiệm của toàn Đảng, trước hết là của các cấp ủy đảng, hệ thống chính trị và của ngành Kiểm tra Đảng. Nguyên nhân cơ bản của tình trạng trên là do việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ chưa chặt chẽ, hiệu quả thấp. Trong đó có một phần trách nhiệm của ngành Kiểm tra Đảng là chưa quyết liệt ngăn chặn những người cơ hội về chính trị; suy thoái về tư tưởng chính trị, tha hóa đạo đức, lối sống, quan liêu, tham nhũng và những người không có năng lực và trí tuệ đứng vào hàng ngũ cán bộ, lãnh đạo quản lý.
Qua thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng thời gian qua cho thấy, sự tha hóa quyền lực trong công tác cán bộ vẫn diễn ra khá phổ biến và ngày càng tinh vi hơn, vừa câu kết chặt chẽ trên dưới, giữa trong và ngoài và có ở mọi cấp, mọi ngành, mọi lĩnh vực và trong chừng mực đã xuất hiện sự “liên kết” với một số doanh nghiệp và tội phạm có tổ chức. Không chỉ cán bộ lãnh đạo, quản lý tha hóa quyền lực mà cả những công chức, viên chức cũng lợi dụng vị trí công tác, cả cán bộ tham mưu, giúp việc, những trợ lý, thư ký riêng, vợ con của cán bộ lãnh đạo cũng tham gia vào tha hóa quyền lực trong công tác cán bộ…
Giải pháp tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng đối với kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ
Một là, cần công khai và tuyên truyền rộng rãi về tính chất nguy hại của sự tha hóa quyền lực trong công tác cán bộ nhằm nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận của toàn xã hội về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ. Trước hết cần công khai những vụ việc và hậu quả của tha hóa quyền lực, các hành vi tha hóa quyền lực trong việc chạy chức, chạy quyền, trong việc bổ nhiệm người thân, người nhà không đúng tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình, thủ tục, thẩm quyền hoặc nâng đỡ “không trong sáng” cán bộ dưới quyền, về cả thủ đoạn lạm quyền, lộng quyền, lợi dụng, thao túng, thâu tóm quyền lực, những người dính líu vào nhóm tha hóa quyền lực trong công tác cán bộ.
Đồng thời, cần nhận diện và tuyên truyền về các biểu hiện tha hóa quyền lực trong công tác cán bộ để cán bộ, đảng viên biết và phòng tránh trong quá trình thực thi nhiệm vụ… tạo tiền đề cho kiểm tra, giám sát trong công tác cán bộ, nhất là kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm, giải quyết tố cáo nhằm kiểm soát chặt chẽ việc thực thi quyền lực trong tất cả các khâu của công tác cán bộ. Xây dựng bộ quy chuẩn về tuyển dụng, đánh giá, quy hoạch, đề bạt, bổ nhiệm và sử dụng cán bộ một cách khoa học, chặt chẽ có giá trị như một “bộ luật” để hạn chế những hành vi tha hóa quyền lực trong các khâu của công tác cán bộ.
Hai là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và cán bộ theo hướng: thực hiện đồng bộ cấp trên kiểm tra, giám sát cấp dưới, kiểm tra, giám sát nội bộ, giám sát từ dưới lên, giám sát chéo giữa các cơ quan, tổ chức, giám sát của Nhân dân. Khuyến khích sự tham gia và phát huy vai trò của người dân, các tổ chức chính trị - xã hội và các phương tiện thông tin đại chúng trong phát hiện dấu hiệu tha hóa quyền lực trong công tác cán bộ; thực hiện tốt giám sát thường xuyên và tăng cường giám sát chuyên đề về công tác cán bộ để kịp thời nhắc nhở, uốn nắn, cảnh báo, xử lý.
Trách nhiệm, thẩm quyền của cấp ủy, tổ chức đảng mà trực tiếp và thường xuyên là ban thường vụ, thường trực cấp ủy phải lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác cán bộ, công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực gắn với phát huy trách nhiệm của các tổ chức và người đứng đầu các tổ chức trong hệ thống chính trị. Do đó, cần quy định cụ thể trách nhiệm, quyền hạn của tập thể và cá nhân về công tác cán bộ, nhất của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng. Thường xuyên kiểm tra, giám sát, kiểm soát bộ phận tham mưu, giúp việc về công tác cán bộ trong việc thực thi quyền lực. Đẩy mạnh kiểm tra, giám sát công tác cán bộ và cán bộ theo hướng đồng bộ các quy định của Nhà nước theo chủ trương, quy định của Đảng về kiểm tra, giám sát, thanh tra, xử lý vi phạm nhằm kiểm soát chặt chẽ quyền lực và triển khai thực hiện nghiêm túc. Tập trung thực hiện nghiêm, có hiệu quả Quyết định số 210-QĐ/TW ngày 08/11/2013 của Bộ Chính trị về quy định giải quyết tố cáo đối với đảng viên là cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý, nhất là các tố cáo liên quan đến công tác cán bộ, chạy chức, chạy quyền; Quyết định số 58-QĐ/TW ngày 07/5/2007 của Bộ Chính trị ban hành Quy chế về chế độ kiểm tra, giám sát công tác cán bộ; Quy định số 69-QĐ/TW về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm.
Thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện, cụ thể hóa các nghị quyết, quy định, quy chế, kết luận của Đảng về kiểm soát quyền lực và công tác cán bộ theo hướng: “Xác định rõ cơ chế phân công, phối hợp thực thi quyền lực nhà nước, nhất là cơ chế kiểm soát quyền lực giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp trên cơ sở quyền lực nhà nước là thống nhất; xác định rõ hơn quyền hạn và trách nhiệm của mỗi quyền”(5). Chú trọng kiểm tra, giám sát việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ tư khóa XII và Kết luận số 21-KL/TW của Hội nghị Trung ương lần thứ tư khóa XIII về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; Quy định số 205-QĐ/TW ngày 23/9/2019 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, chống chạy chức, chạy quyền.
Đổi mới công tác kiểm tra, giám sát của ủy ban kiểm tra các cấp đối với kiểm soát quyền lực nói chung, trong công tác cán bộ nói riêng. Ủy ban kiểm tra các cấp tăng cường thực hiện các nhiệm vụ được Điều lệ Đảng quy định và nhiệm vụ cấp ủy giao. Tập trung thực hiện có chất lượng, hiệu quả nhiệm vụ trọng tâm là kiểm tra tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên, kể cả cấp ủy viên cùng cấp khi có dấu hiệu vi phạm. Chú trọng kiểm tra các hành vi có dấu hiệu vi phạm được chỉ ra trong Quy định số 205-QĐ/TW của Bộ Chính trị. Thành viên ủy ban kiểm tra, cán bộ kiểm tra phải sâu sát cơ sở, nắm chắc tình hình, diễn biến và hoạt động, sinh hoạt của tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên thuộc lĩnh vực, địa bàn được phân công phụ trách, theo dõi để báo cáo ủy ban kiểm tra cấp mình kịp thời cảnh báo, chấn chỉnh, uốn nắn, nhắc nhở và khi phát hiệu dấu hiệu vi phạm, tha hóa quyền lực, nhất là trong công tác cán bộ phải chủ động và kiên quyết tiến hành kiểm tra, xem xét, kết luận, xử lý theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý nghiêm minh, đồng bộ cả về kỷ luật đảng, kỷ luật hành chính, kỷ luật của đoàn thể và xử lý bằng pháp luật của Nhà nước, bảo đảm không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tổ chức nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức kinh tế nhà nước, đơn vị lực lượng vũ trang và cán bộ chủ chốt các cấp để kiểm soát chặt chẽ việc trao và thực thi quyền lực, không để lạm quyền, lộng quyền, lợi dụng, thao túng quyền lực hoặc cản quyền, ngăn quyền, chặn quyền để làm trái, vụ lợi trong công tác cán bộ.
Coi trọng việc giám sát của Nhân dân, dư luận xã hội, của cán bộ, nhân viên trong cơ quan, đơn vị đối với người đứng đầu, cán bộ chủ chốt. Có cơ chế tiếp nhận và xử lý kịp thời, kiên quyết, triệt để các thông tin bất thường về cán bộ, đảng viên, nhất là của người đứng đầu và cán bộ chủ chốt, khắc phục tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm hoặc dung túng, bao che, tiếp tay cho những người tham vọng quyền lực, chạy chức, chạy quyền. Thực hiện tốt việc giải quyết đơn thư tố cáo, kiến nghị, phản ánh về các hành vi tha hóa quyền lực trong công tác cán bộ, chạy chức, chạy quyền. Ủy ban kiểm tra các cấp cần nhận thức đúng về vai trò, trách nhiệm của người dân trong việc tố cáo nói chung, tố cáo tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên có dấu hiệu vi phạm trong công tác cán bộ nói riêng. Từ đó, hoàn chỉnh quy trình, phương pháp tiếp nhận và giải quyết đơn thư tố cáo, nhất là các tố cáo liên quan đến công tác cán bộ, chạy chức, chạy quyền để nâng cao hiệu quả, chất lượng giải quyết tố cáo trong tình hình hiện nay. Ủy ban kiểm tra cấp trên tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn, giúp đỡ và kiểm tra, giám sát ủy ban kiểm tra cấp dưới trong việc thực hiện nhiệm vụ giải quyết tố cáo đối với tổ chức đảng và đảng viên thuộc thẩm quyền, bảo đảm đúng nguyên tắc, thủ tục, quy trình, nhất là đúng thời gian quy định của Điều lệ Đảng, hướng dẫn của Trung ương, khắc phục tình trạng để đơn thư tồn đọng, kéo dài làm người tố cáo hiểu lầm hoặc né tránh, đùn đẩy lên cấp trên giải quyết.
Đồng thời, chỉ đạo các tổ chức đảng thực hiện tốt việc giải quyết tố cáo thuộc chức năng, nhiệm vụ của mình và chủ động phối hợp với ủy ban kiểm tra trong giải quyết tố cáo đối với tổ chức đảng và đảng viên, nhất là các tố cáo liên quan đến tha hóa quyền lực trong công tác cán bộ, chạy chức, chạy quyền, tham nhũng. Tăng cường và nâng cao hiệu quả phối hợp giữa ủy ban kiểm tra với các tổ chức đảng, cơ quan có liên quan trong thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng đối với kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ và chống chạy chức, chạy quyền.
Ba là, Nhà nước cần sớm thể chế hóa quy định về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng nói chung, kiểm tra, giám sát công tác cán bộ nói riêng làm căn cứ pháp lý, chuẩn mực trong việc xem xét, kết luận về công tác cán bộ và các vụ việc chạy chức, chạy quyền đảm bảo chính xác, kịp thời, hiệu lực, hiệu quả, dễ hiểu, dễ áp dụng. Ứng dụng các thành tựu của khoa học và công nghệ, nhất là cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 trong xây dựng dữ liệu về công tác cán bộ, tình trạng chạy chức, chạy quyền để có biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn hữu hiệu…
Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện và đồng bộ các quy định của Đảng về công tác cán bộ nói chung, công tác kiểm tra, giám sát về công tác cán bộ và cán bộ nói riêng theo hướng bổ sung quy định cụ thể chế tài ràng buộc, xử lý đối với các trường hợp vi phạm các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác cán bộ; bổ sung, sửa đổi quy trình kiểm tra, giám sát công tác cán bộ; xây dựng, ban hành quy định về trách nhiệm và thẩm quyền của ủy ban kiểm tra các cấp trong việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, phòng, chống chạy chức, chạy quyền, bảo đảm kỷ luật của Đảng thật sự là “kỷ luật sắt”. Nghiên cứu xây dựng quy định nhằm phát huy vai trò, trách nhiệm, quyền của các đại biểu dự Đại hội đảng các cấp trong cả nhiệm kỳ, trước hết là quyền chất vấn, kiểm tra, giám sát đối với các cấp ủy viên do mình bầu ra trong công tác cán bộ.
Hoàn thiện và đổi mới hệ thống pháp luật phải bảo đảm theo nguyên tắc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Tăng cường pháp chế để mọi người dân sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, bảo đảm quản lý xã hội bằng pháp luật. Thiết lập cơ chế kiểm soát quyền lực nói chung, quyền lực trong công tác cán bộ nói riêng theo nguyên tắc quyền hạn đi đôi với trách nhiệm, mọi quyền lực đều phải được kiểm soát. Quy định về thẩm quyền và trách nhiệm của tập thể, cá nhân trong công tác cán bộ phải rõ quyền, đủ quyền, đúng quyền và thực quyền. Bổ sung, hoàn thiện cơ chế phản biện, chất vấn, giải trình để bảo đảm công khai, minh bạch trong công tác cán bộ. Xây dựng các quy định về báo cáo công việc liên quan đến công tác cán bộ của cán bộ lãnh đạo đảng, chính quyền các cấp; xây dựng cơ chế, chế tài về thực hiện văn hóa “tự giác”, tự nhận và tự chịu trách nhiệm, văn hóa “từ chức”.
Quy định tiêu chuẩn chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý các cơ quan trong hệ thống chính trị để mọi người phấn đấu và giám sát. Đồng thời, cần lượng hóa tiêu chuẩn, tránh chung chung, nhất là tình trạng hiểu và vận dụng thế nào cũng được, thế nào cũng hợp lý, thậm chí bị lạm dụng, lợi dụng để phục vụ ý đồ cá nhân không trong sáng, hoặc “chạy chức, chạy quyền” để trục lợi. Tạo cơ chế cạnh tranh lành mạnh trong công tác bổ nhiệm (có ít nhất từ 02 ứng cử viên trở lên) cho mỗi chức vụ. Khi có nhiều ứng viên thì nên thực cơ chế loại dần ứng cử viên để bầu tiếp vòng sau như kinh nghiệm của một số quốc gia đã thực hiện. Quy định giới thiệu bổ nhiệm cán bộ bằng văn bản và chịu trách nhiệm của người giới thiệu, nếu giới thiệu đúng sẽ có chế độ khen thưởng và ngược lại nếu giới thiệu bổ nhiệm sai vì động cơ cá nhân, trục lợi thì phải xem xét trách nhiệm hoặc chịu kỷ luật, nhằm bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch trong công tác cán bộ.
Bốn là, đổi mới, sắp xếp, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị nói chung, của ngành Kiểm tra Đảng nói riêng theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW Hội nghị Trung ương lần thứ sáu, khóa XII về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đặc biệt, cần quy định hạn chế cấp phó tối đa của các tổ chức trong hệ thống chính trị. Nếu quá nhiều cấp phó sẽ gây khó khăn cho việc kiểm soát quyền lực mà hiệu lực, hiệu quả công tác sẽ không cao. Đồng thời, rà soát và sửa đổi, bổ sung quy chế làm việc của các tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, trong đó cần quy định rõ ràng nguyên tắc, trách nhiệm, thẩm quyền của tập thể, của cá nhân gắn với trách nhiệm của tập thể; trách nhiệm của người đứng đầu và cấp phó, công chức, viên chức để mọi người thực hiện đúng với vị trí, vai trò, trách nhiệm công việc của mình, nhất là ở những nơi “nhất thể hóa” bí thư cấp ủy đồng thời là chủ tịch ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã trong công tác cán bộ và kiểm tra, giám sát công tác cán bộ.
Năm là, xây dựng ngành Kiểm tra Đảng tương xứng, ngang tầm nhiệm vụ. Xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp, nhất là thành viên ủy ban kiểm tra có phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống mẫu mực, trình độ, năng lực đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Nâng cao năng lực thực tiễn, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, trình độ chính trị cho đội ngũ cán bộ kiểm tra. Trước hết, thành viên ủy ban, cán bộ, công chức cơ quan ủy ban kiểm tra các cấp, nhất là người đứng đầu, thường trực ủy ban kiểm tra phải thực sự gương mẫu. Thực thi đầy đủ, đúng thẩm quyền, nhiệm vụ của mình; chủ động nắm tình hình, phát hiện sớm dấu hiệu vi phạm trong công tác cán bộ, chạy chức, chạy quyền qua nhiều kênh thông tin và kịp thời tiến hành kiểm tra. Tăng cường giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ kiểm tra, trong đó chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị với tinh thần kiên quyết, thận trọng, công tâm, khách quan trong công tác kiểm tra, giám sát nói chung, kiểm tra, giám sát trong kiểm soát quyền lực về công tác cán bộ nói riêng./.
--------------------
Ghi chú:
(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Nghị quyết số 26-NQ/TW Hội nghị Trung ương lần thứ bảy, khóa XII về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.
(2) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.280.
(3), (5) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội ĐBTQ lần thứ XII, Nxb CTQG-ST, H.2016, tr.194-195, tr.40.
(4) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII, tập I, Nxb CTQG-ST, H.2021, tr.91.
Hà Hữu Đức - nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu, Ủy ban Kiểm tra Trung ương
tcnn.vn
Bình luận
Tin tức cùng chuyên mục