Xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, đủ khả năng làm việc trong môi trường quốc tế

Ban Tổ chức Trung ương tổ chức Hội thảo khoa học “Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ có đủ khả năng làm việc trong môi trường hội nhập quốc tế”, ngày 25/5/2022.

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn khẳng định: “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng”(1); công tác cán bộ là khâu “then chốt của then chốt”. Vì vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, đủ khả năng làm việc trong môi trường quốc tế là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng, phải được tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả. Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bền vững nhằm đạt mục tiêu tổng quát: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược có phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; đủ về số lượng, có chất lượng và cơ cấu phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc; bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ, đủ sức lãnh đạo đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trở thành nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, ngày càng phồn vinh, hạnh phúc”(2). Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần tập trung thực hiện có hiệu quả hệ thống giải pháp sau:

Một là, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, các tổ chức trong hệ thống chính trị về xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp.

Tiếp tục quán triệt, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, lãnh đạo các cấp, các ngành và người đứng đầu về tầm quan trọng của xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp; trước yêu cầu đổi mới phải xây dựng được đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp vững vàng về chính trị, gương mẫu về đạo đức, trong sạch về lối sống, có trí tuệ, kiến thức và năng lực hoạt động thực tiễn, gắn bó với Nhân dân, có khả năng làm việc trong môi trường quốc tế. Tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng, người đứng đầu trong việc xây dựng, triển khai, nâng cao chất lượng các chương trình, kế hoạch, hướng dẫn thực hiện các chủ trương, nghị quyết, quyết định của Đảng, Nhà nước về công tác cán bộ, thường xuyên hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện; ngăn chặn và đẩy lùi có hiệu quả những tiêu cực, tham nhũng trong công tác cán bộ.

Thể chế hóa, cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng về công tác cán bộ theo hướng đồng bộ, liên thông, nhất quán trong hệ thống chính trị và phù hợp với thực tế; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; ràng buộc trách nhiệm và kiểm soát chặt chẽ quyền lực; siết chặt kỷ luật, kỷ cương; tạo môi trường, điều kiện để thúc đẩy đổi mới, sáng tạo; bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Xây dựng quy định về thẩm quyền, trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác cán bộ và quản lý cán bộ; xử lý nghiêm những người có sai phạm, kể cả khi đã chuyển công tác hoặc nghỉ hưu. Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về cán bộ. Địa phương, cơ quan, đơn vị phải thực hiện nghiêm việc quản lý cán bộ theo quy định của cấp có thẩm quyền. Cơ quan sử dụng cán bộ phải quản lý cán bộ chặt chẽ, hiệu quả. Người đứng đầu chịu trách nhiệm chính về quản lý cán bộ theo phân cấp. Bản thân cán bộ thực hiện nghiêm các quy định, quy chế, cam kết của mình; báo cáo, giải trình trung thực và chịu trách nhiệm khi có yêu cầu.

Hai là, đổi mới công tác tuyển chọn, đánh giá, bố trí, sử dụng và quản lý cán bộ. 

Đổi mới công tác đánh giá cán bộ theo hướng xuyên suốt, liên tục, đa chiều, theo tiêu chí cụ thể, bằng sản phẩm, thông qua khảo sát, công khai kết quả và so sánh với chức danh tương đương; gắn đánh giá cá nhân với tập thể và kết quả thực hiện nhiệm vụ của địa phương, cơ quan, đơn vị. Đổi mới công tác đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ lãnh đạo, quản lý đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ, công khai, minh bạch, khách quan, công tâm, toàn diện, đề cao thẩm quyền trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị. Đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý phải dựa trên cơ sở tiêu chuẩn các chức danh cán bộ và theo tiêu chí đánh giá cán bộ theo tiêu chuẩn chức danh, theo hiệu quả công việc và sự tín nhiệm của cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Thực hiện tốt chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ: “Trước khi cất nhắc cán bộ phải nhận xét rõ ràng. Chẳng những xem xét công tác của họ, mà còn phải xét cách sinh hoạt của họ. Chẳng những phải xem xét cách viết, cách nói của họ, mà còn phải xem xét việc làm của họ có đúng với lời nói, bài viết của họ hay không. Chẳng những xem xét họ đối với ta thế nào, mà còn phải xem xét họ đối với người khác thế nào. Ta nhận họ tốt, còn phải xét số nhiều đồng chí có nhận họ tốt hay không. Phải biết ưu điểm của họ, mà cũng phải biết khuyết điểm của họ, không nên chỉ xem xét công việc của họ trong một lúc, mà phải xem xét công việc của họ từ trước đến nay”(3). Mục đích của việc đổi mới công tác tuyển chọn, bố trí, sử dụng cán bộ nhằm “Không để lọt những người không xứng đáng, không bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện, có biểu hiện cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực vào đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhưng cũng không để sót những cán bộ thực sự có đức, có tài”(4). 

Thực hiện tốt việc định kỳ chuyển đổi vị trí công tác của cán bộ, công chức và lãnh đạo ở từng cơ quan, các ngành, đơn vị để cán bộ được bồi dưỡng, rèn luyện trong môi trường mới, tiếp tục nâng cao phẩm chất, năng lực, trí tuệ theo kịp sự vận động phát triển kinh tế - xã hội. Hoàn thiện chế độ bầu cử, cải tiến cách thức tuyển chọn, lấy phiếu tín nhiệm, bổ nhiệm cán bộ để chọn đúng người, bố trí đúng việc. Mở rộng quyền đề cử, tự ứng cử và giới thiệu nhiều phương án nhân sự để lựa chọn. Xây dựng và thực hiện tốt chế độ miễn nhiệm, từ chức, cho thôi việc, thay thế cán bộ kém phẩm chất và năng lực, không hoàn thành nhiệm vụ với phương châm “có lên, có xuống, có vào, có ra” được thực hiện bình thường trong bố trí, sử dụng cán bộ. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy cấp trên đối với cấp dưới trong việc giáo dục, quản lý cán bộ lãnh đạo, quản lý và thực hiện công tác cán bộ. Xây dựng cơ chế đảng viên và Nhân dân tham gia giám sát cán bộ và công tác cán bộ, gắn việc xây dựng đội ngũ cán bộ, đổi mới công tác cán bộ với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, với phòng, chống tham nhũng, quan liêu, lãng phí, tiêu cực. 

Ba là, nâng cao chất lượng quy hoạch cán bộ. 

Trên cơ sở tiêu chuẩn về trình độ, năng lực, cơ cấu theo quy định của Trung ương, chủ động xây dựng quy hoạch ngay từ đầu nhiệm kỳ; chú trọng việc tạo nguồn cán bộ, phát hiện những nhân tố trẻ, điển hình từ phong trào thi đua của các ngành, các cấp, các lĩnh vực công tác. Quy định số 50-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về công tác quy hoạch cán bộ nêu rõ: Quy hoạch cán bộ là khâu quan trọng, nhiệm vụ thường xuyên nhằm phát hiện sớm nguồn cán bộ có phẩm chất, năng lực, uy tín, có triển vọng phát triển để đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, bổ nhiệm, tạo nguồn cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, giới thiệu ứng cử, bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ. Yêu cầu chung là quy hoạch cấp ủy các cấp phải gắn với quy hoạch lãnh đạo, quản lý; lấy quy hoạch cấp ủy làm cơ sở quy hoạch các chức danh lãnh đạo, quản lý; lấy quy hoạch cấp dưới làm cơ sở cho quy hoạch cấp trên. Tiếp tục nghiên cứu, đổi mới về phương pháp, cách thức xây dựng quy hoạch để đảm bảo tính khả thi, tính liên thông của các đề án quy hoạch. Kết hợp quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý với quy hoạch cán bộ chuyên môn nghiệp vụ, quản trị doanh nghiệp... Thực hiện tốt phương châm “động” và “mở”; xác định quy hoạch cấp ủy là nội dung trọng yếu trong quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý. 

Việc xác định tiêu chuẩn, cơ cấu, số lượng, chức danh quy hoạch, dự báo nhu cầu sử dụng cán bộ phải xuất phát từ tình hình đội ngũ cán bộ, yêu cầu nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ quan, đơn vị nhiệm kỳ hiện tại và định hướng nhiệm kỳ kế tiếp. Bên cạnh đó, rà soát toàn diện nguồn cán bộ trước khi đưa vào danh sách giới thiệu nhân sự quy hoạch bảo đảm chặt chẽ, dân chủ, khách quan, công bằng, công tâm, công khai, minh bạch, đúng quy trình, thẩm quyền. Hàng năm rà soát, đưa ra khỏi quy hoạch người năng lực hạn chế, vi phạm kỷ luật, đồng thời bổ sung nhân tố mới có triển vọng. Không quy hoạch đồng thời với việc đề xuất, giới thiệu bổ nhiệm. Việc thực hiện quy trình bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử vào chức danh quy hoạch chỉ được thực hiện sau khi phê duyệt quy hoạch ít nhất 3 tháng. Việc rà soát, bổ sung quy hoạch nhiệm kỳ hiện tại và xây dựng quy hoạch nhiệm kỳ kế tiếp phải được gắn với nhiệm kỳ của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể. Về cơ cấu, cán bộ trẻ (dưới 40 tuổi) từ 15% trở lên, cơ cấu cán bộ nữ từ 25% trở lên.

Bốn là, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. 

Tạo chuyển biến sâu sắc trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo quy hoạch, theo tiêu chuẩn chức danh cán bộ, chú trọng bồi dưỡng, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ lãnh đạo, quản lý, coi đây là giải pháp quan trọng hàng đầu trong thực hiện Chiến lược cán bộ trong giai đoạn mới. Nâng cao bản lĩnh chính trị, trí tuệ, sự gương mẫu, tinh thần vì Nhân dân phục vụ của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt và người đứng đầu các cấp. Trên cơ sở quy hoạch, tập trung công tác đào tạo, bồi dưỡng, đào tạo lại cán bộ theo tiêu chuẩn chức danh cán bộ, vị trí công tác của cán bộ để nâng cao năng lực cán bộ; thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cho giai đoạn tiếp theo. Đẩy mạnh công tác bồi dưỡng cập nhật kiến thức mới về mọi lĩnh vực cho cán bộ lãnh đạo, quản lý cũng như cán bộ dự nguồn các chức danh lãnh đạo, quản lý; trang bị kiến thức về hội nhập, thông lệ quốc tế, pháp luật, ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống... xây dựng đề án, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho những năm tiếp theo.

Củng cố, nâng cao chất lượng về mọi mặt của hệ thống đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức. Huy động mọi nguồn lực và tăng cường đầu tư ngân sách nhà nước cho việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cả trong và ngoài nước, trong và ngoài Đảng, trong và ngoài khu vực nhà nước. Đồng thời, xây dựng chương trình quốc gia về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, chiến lược quốc gia về nhân tài đáp ứng yêu cầu thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và chủ động hội nhập quốc tế.

Năm là, làm tốt công tác luân chuyển cán bộ. 

Đẩy mạnh công tác luân chuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý theo Quy định số 65-QĐ/TW ngày 28/4/2022 của Bộ Chính trị về luân chuyển cán bộ; luân chuyển từ cấp trên xuống cấp dưới, từ cấp dưới lên cấp trên, từ địa phương này sang địa phương khác; giữa các cơ quan, tổ chức cùng cấp trong hệ thống chính trị. Kết hợp luân chuyển, đào tạo cán bộ với việc bố trí một số chức danh cán bộ lãnh đạo, quản lý không là người địa phương ở các cấp trong hệ thống chính trị. Không tăng thêm chức danh để luân chuyển cán bộ. Trường hợp đặc biệt do Bộ Chính trị quyết định. Tiếp tục thực hiện luân chuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý, tạo bước đột phá góp phần đổi mới sâu sắc công tác đào tạo, bồi dưỡng, tạo nguồn cán bộ lãnh đạo, quản lý lâu dài cho các cấp, các ngành; tăng cường cán bộ cho các lĩnh vực, địa bàn cần thiết, khắc phục tư tưởng cục bộ, khép kín trong từng ngành, từng địa phương, cơ quan, đơn vị. Cơ bản thực hiện theo nguyên tắc bố trí giữ chức vụ tương đương với chức vụ đang đảm nhiệm. Trường hợp cần thiết, cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định bố trí chức vụ cao hơn chức vụ đang đảm nhiệm đối với cán bộ có phẩm chất, năng lực nổi trội, có khả năng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của chức vụ dự kiến phân công, bố trí. Kết hợp các hình thức luân chuyển với thực hiện cơ chế thực tập, tập sự lãnh đạo, quản lý, tạo điều kiện cho cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ trong diện quy hoạch được cống hiến, thử thách, rèn luyện, bồi dưỡng trong thực tiễn, giúp cán bộ luân chuyển bổ sung bồi đắp thêm những thiếu hụt về kiến thức, năng lực, kinh nghiệm, phong cách sống, gần gũi, sâu sát cơ sở và kỹ năng công tác đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Sáu là, thực hiện tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ. 

Thực hiện nghiêm túc, hiệu quả chủ trương về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; thu hút người có đức, có tài, tâm huyết, trách nhiệm cao vào làm việc trong các cơ quan Đảng, Nhà nước và tổ chức chính trị - xã hội, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị theo tinh thần Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ, công chức, viên chức; Nghị định số 108/2014/NĐ-CP về chính sách tinh giản biên chế và Kết luận số 40-KL/TW của Bộ Chính trị về nâng cao hiệu quả công tác quản lý biên chế của hệ thống chính trị giai đoạn 2022-2026.

Kết hợp tinh giản biên chế với thực hiện định kỳ chuyển đổi vị trí công tác gắn với xây dựng tiêu chuẩn chức danh cán bộ lãnh đạo, quản lý, tiêu chí đánh giá cán bộ theo tiêu chuẩn chức danh, theo chất lượng, hiệu quả công việc được giao và sự tín nhiệm của cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Nâng cao chất lượng, hiệu quả thiết thực về cải cách hành chính, cải cách chế độ công vụ của cán bộ, công chức, viên chức, đồng thời thực hiện đầy đủ, kịp thời chế độ, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với cán bộ, công chức, viên chức, gắn thực hiện chính sách với từng khâu trong công tác cán bộ; gắn kết hài hòa trách nhiệm, nghĩa vụ với quyền lợi của cán bộ, công chức, viên chức. Có cơ chế để thu hút, trọng dụng nhân tài, tạo điều kiện môi trường làm việc, bảo đảm lợi ích vật chất, tinh thần tương xứng với giá trị, kết quả sự cống hiến để thu hút người có tài năng, đội ngũ trí thức trẻ, cán bộ khoa học, chuyên gia giỏi về công tác tại địa phương. Xây dựng và thực hiện có hiệu quả Chiến lược quốc gia về thu hút, trọng dụng nhân tài.

Bảy là, kiểm soát chặt chẽ quyền lực trong công tác cán bộ; chống chạy chức, chạy quyền.

Xây dựng, hoàn thiện thể chế để kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ theo nguyên tắc mọi quyền lực đều phải được kiểm soát chặt chẽ bằng cơ chế; quyền hạn phải được ràng buộc bằng trách nhiệm. Quy định chặt chẽ và thực hiện nghiêm quy trình công tác cán bộ. Xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu trong công tác cán bộ. Thực hiện công khai, minh bạch tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục và hồ sơ nhân sự; cung cấp, trao đổi thông tin và giải trình khi có yêu cầu. Xác minh, xử lý kịp thời, hiệu quả, hợp lý thông tin phản ánh từ các tổ chức, cá nhân và phương tiện thông tin đại chúng.

Đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra định kỳ, đột xuất; theo chuyên đề, chuyên ngành; của cấp trên đối với cấp dưới; cấp dưới giám sát cấp trên. Coi trọng cả cảnh báo, phòng ngừa và xử lý sai phạm. Từ đó, có biện pháp xử lý kịp thời, nghiêm minh những tổ chức, cá nhân vi phạm kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước; lợi dụng quyền lực để thực hiện những hành vi sai trái trong công tác cán bộ hoặc tiếp tay cho chạy chức, chạy quyền. Hủy bỏ, thu hồi các quyết định không đúng về công tác cán bộ, đồng thời xử lý nghiêm những tổ chức, cá nhân sai phạm, không có “vùng cấm“. Nhận thức sâu sắc về tác hại nghiêm trọng của tệ chạy chức, chạy quyền, coi đây là hành vi tham nhũng trong công tác cán bộ. Nhận diện rõ, đấu tranh quyết liệt, hiệu quả với các đối tượng có biểu hiện, hành vi chạy chức, chạy quyền. Coi trọng giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao ý thức trách nhiệm, lòng tự trọng và danh dự của cán bộ để hình thành văn hoá không chạy chức, chạy quyền. Bên cạnh đó, cần mở rộng dân chủ, phát huy vai trò giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân; vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội; phát huy vai trò của Nhân dân trong tham gia xây dựng đội ngũ cán bộ. Tăng cường cơ chế chất vấn, giải trình trong công tác cán bộ. 

Tám là, hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với cán bộ. 

Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách tạo động lực cho cán bộ phấn đấu, toàn tâm, toàn ý với công việc. Cải cách hệ thống chính sách, đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất, công bằng trong thực hiện chính sách cán bộ giữa các cấp, các ngành, các địa phương, các đối tượng cán bộ; gắn chính sách cán bộ trong từng khâu của công tác cán bộ, gắn trách nhiệm, nghĩa vụ với quyền lợi; có chính sách tiền lương, đãi ngộ hợp lý nhằm khuyến khích cán bộ công tác ở cơ sở, những vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; cải cách cơ bản chế độ tiền lương và các chế độ theo lương; ban hành chính sách về nhà ở, nhà công vụ đối với cán bộ, công chức và lực lượng vũ trang. Cải cách công tác thi đua, khen thưởng để tạo động lực thúc đẩy phong trào thi đua yêu nước một cách thực chất, khắc phục “bệnh thành tích”, hình thức, lãng phí. Tổ chức phong trào thi đua xây dựng môi trường làm việc tốt để phát huy tốt nhất khả năng cống hiến và phát triển của cán bộ, công chức, viên chức. Nghiên cứu thực hiện cơ chế, chính sách liên thông, bình đẳng, nhất quán trong hệ thống chính trị; liên thông giữa cán bộ, công chức cấp xã với cán bộ, công chức nói chung, giữa nguồn nhân lực ở khu vực công và khu vực tư; có cơ chế cạnh tranh vị trí việc làm để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và tiến tới bỏ chế độ "biên chế suốt đời"./.

----------------------

Ghi chú:

(1),(2) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, H.2018, tr. 54, tr.57.

(3) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG - ST, H.2000, tr. 281-282.

(4) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập II, Nxb CTQG-ST, H.2021, tr.243.

PGS.TS Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

tcnn.vn