Bồi dưỡng ý thức chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng

Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã bàn và quyết nghị nhiều vấn đề về công tác xây dựng Đảng.

Quan điểm Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về bồi dưỡng ý thức chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định nhiệm vụ xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và đạo đức, gắn với việc nâng cao trình độ, nhận thức lý luận, ý thức chính trị, phát huy trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên là tiền đề căn bản để thực hiện tốt các chủ trương, chính sách xây dựng và phát triển đất nước trong bối cảnh hiện nay. Báo cáo chính trị tại Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tăng cường xây dựng Đảng về chính trị. Hết sức coi trọng xây dựng Đảng về tư tưởng…; không ngừng nâng cao trình độ lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên…; phát huy thật tốt trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên theo phương châm chức vụ càng cao càng phải gương mẫu”(1), đây là nội dung trọng tâm cần thực hiện để đưa đất nước bước vào một giai đoạn phát triển mới.

Phương hướng bồi dưỡng, nâng cao ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên được Đảng ta xác định là: tăng cường công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng, coi trọng hơn nữa công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; kiên quyết, kiên trì đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ, đảng viên; đặc biệt chú trọng “phát huy tính tiên phong, gương mẫu, trọng dân, gần dân, tin dân, hiểu dân, học dân của cán bộ, đảng viên”(2).

Các nhiệm vụ, giải pháp về bồi dưỡng, nâng cao ý thức chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên được Nghị quyết Đại hội XIII đề ra là: “Tiếp tục nâng cao lập trường, bản lĩnh chính trị, trí tuệ, tính chiến đấu của toàn Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên… tích cực đấu tranh, phản bác có hiệu quả quan điểm sai trái của các thế lực thù địch”(3). Đó là phải coi trọng xây dựng Đảng về tư tưởng trên cơ sở đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tư tưởng, không ngừng nâng cao trình độ lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên; tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Khẳng định tầm quan trọng của ý thức chính trị, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đề ra giải pháp: “Tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, bồi dưỡng lý tưởng, nhân sinh quan cách mạng cho đảng viên”(4); nâng cao bản lĩnh chính trị, trí tuệ, sự gương mẫu, tinh thần vì Nhân dân phục vụ của cán bộ, đảng viên. Đây là những định hướng quan trọng và giải pháp căn bản để chúng ta vận dụng vào công tác bồi dưỡng ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên hiện nay.

Thực trạng ý thức chính trị của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong thời gian qua

Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (tháng 6/1991), Đảng ta khẳng định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động, tiếp thu tinh hoa trí tuệ của dân tộc và nhân loại, nắm vững quy luật khách quan và thực tiễn đất nước để đề ra cương lĩnh chính trị đúng đắn và phù hợp với nguyện vọng của nhân dân”(5)… Việc quán triệt Cương lĩnh và Điều lệ Đảng đã giúp cho cán bộ, đảng viên nâng cao nhận thức và có thêm niềm tin vững chắc vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội; hình thành và nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, khả năng vận dụng lý luận vào thực tiễn công tác để hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị được giao. Do đó, ý thức chính trị của đội ngũ cán bộ, đảng viên đã được bồi đắp và trưởng thành về mọi mặt, giúp họ có được niềm tin vững chắc vào lý tưởng cách mạng của Đảng và công cuộc đổi mới của đất nước. Báo cáo tổng kết công tác xây dựng Đảng và thi hành Điều lệ Đảng của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã đánh giá: “Đa số cán bộ, đảng viên tin tưởng, quyết tâm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng”(6), đó là lực lượng đóng vai trò then chốt thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ trong quá trình đổi mới đất nước hiện nay.

Tuy nhiên, vẫn còn tình trạng một bộ phận cán bộ, đảng viên hạn chế về lý luận chính trị; nhận thức khá mơ hồ về nền tảng tư tưởng của Đảng; có lối sống thực dụng, vị kỷ, sa vào chủ nghĩa cá nhân, như Đảng ta đã chỉ rõ: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”(7) đã ảnh hưởng không nhỏ đến sự tồn vong của Đảng, gây bức xúc trong Nhân dân. Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tổng kết công tác xây dựng Đảng và thi hành Điều lệ Đảng đã chỉ rõ: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên bản lĩnh chính trị không vững vàng, suy thoái về tư tưởng chính trị, còn hoài nghi, mơ hồ về mục tiêu, lý tưởng của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta; một số ít hoang mang, dao động, mất lòng tin; cá biệt còn phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đổi mới của Đảng”(8). Đây là hệ quả của việc thiếu tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức, hạn chế về ý thức chính trị của cán bộ, đảng viên, gây ra những tác động tiêu cực, là rào cản đối với sự nghiệp cách mạng, sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc của Nhân dân ta. Cùng với đó, “nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên về một số chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước còn chưa sâu sắc, thiếu thống nhất”(9) dẫn đến việc thể chế hóa, cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước vào đời sống còn nhiều bất cập, thiếu hiệu quả, tác động không nhỏ đến ý thức chính trị của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay.

Giải pháp nâng cao chất lượng bồi dưỡng ý thức chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay

Đất nước ta đang đẩy mạnh công cuộc đổi mới với mục tiêu xây dựng đất nước phát triển nhanh và bền vững, từng bước thu hẹp khoảng cách phát triển so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Với vai trò tiên phong, lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, đội ngũ cán bộ, đảng viên là một trong những nhân tố quyết định sự thành công của sự nghiệp đổi mới và thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Vì vậy, để triển khai thực hiện tốt công tác bồi dưỡng ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, cần thực hiện tốt một số nội dung cơ bản sau:

Một là, đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy các môn lý luận chính trị.

Thường xuyên đổi mới nội dung, chương trình bồi dưỡng, giảng dạy lý luận sát với thực tiễn, giải quyết được những vấn đề thực tiễn mới nảy sinh và được luận giải thấu đáo, khách quan trên nền tảng lý luận chính trị. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức công tác tư tưởng, bảo đảm tính đảng, tính khoa học, tính chiến đấu, tính thực tiễn, kịp thời và hiệu quả”(10); kịp thời bám sát, nắm bắt nội dung nghị quyết, chỉ thị mới của Đảng, chính sách, pháp luật mới của Nhà nước gắn với nhiệm vụ công tác của cán bộ, đảng viên để họ ý thức được trách nhiệm chính trị của mình trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Mặt khác, việc học lý luận chính trị thường khô khan, tính trừu tượng cao, đòi hỏi những người làm công tác giảng dạy, tuyên truyền cần sử dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy truyền thống và hiện đại để khơi dậy tính tích cực, chủ động của người học, đặc biệt là tư duy phản biện. 

Tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng việc học tập, quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng theo hướng thiết thực, hiệu quả, phù hợp với từng đối tượng; đa dạng hóa hình thức giáo dục lý luận chính trị trong Đảng và trong xã hội. Bổ sung nội dung bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên các lĩnh vực vào từng môn học và nội dung giảng dạy. Trên cơ sở đó, những vấn đề liên quan đến chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước được phân tích, đánh giá trên nền tảng tư tưởng của Đảng và gắn với thực tiễn cuộc sống, giúp cho cán bộ, đảng viên nắm bắt và hiểu đúng vấn đề nhằm có thêm niềm tin vững chắc vào lý tưởng cách mạng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của dân tộc; đồng thời, thông qua giáo dục, học tập lý luận sẽ giúp cán bộ, đảng viên “nâng cao ý chí, nghị lực để giải quyết những vấn đề, những khó khăn, thử thách trong thực tế công tác; có khả năng đề kháng với những cái xấu, tiêu cực, tránh được cám dỗ quyền lực, đặc quyền, đặc lợi…”, xác lập ý thức chính trị đúng đắn để hành động.

Hai là, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của cán bộ, đảng viên trong việc học tập, rèn luyện, nâng cao ý thức chính trị. 

Ý thức chính trị của cán bộ, đảng viên được hình thành không chỉ qua tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng mà phải được trải nghiệm thực tiễn của bản thân trong quá trình công tác và đời sống sinh hoạt hàng ngày. Mỗi cán bộ, đảng viên phải nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu trong việc học tập, nghiên cứu lý luận chính trị gắn với thực hiện nhiệm vụ công tác, xem đó là nhu cầu tự thân để không ngừng trau dồi chuyên môn, đạo đức, nâng cao ý thức chính trị của bản thân. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công việc thực tế”(11). Trên cơ sở đó, vận dụng linh hoạt lý luận vào nhiệm vụ công tác để hiện thực hóa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước trên thực tế một cách hiệu quả. Đồng thời, qua thực tiễn công tác của mình, cán bộ, đảng viên cần chủ động nắm bắt, xem xét những vấn đề mới nảy sinh, còn vướng mắc mà lý luận chưa thể giải quyết hoặc chỉ dẫn chưa thỏa đáng. Từ đó chủ động tìm tòi, nghiên cứu và đề xuất, bổ sung hướng giải quyết để đưa lý luận vào thực tiễn và làm phong phú hơn nền tảng lý luận chính trị, góp phần khẳng định tính đúng đắn nền tảng tư tưởng của Đảng cũng như con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. 

Ba là, phát huy hơn nữa vai trò của cả hệ thống chính trị trong bồi dưỡng ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên.

Mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị trong toàn hệ thống chính trị cần xây dựng kế hoạch, chương trình hành động cụ thể gắn với nhiệm vụ nâng cao hiểu biết lý luận, ý thức chính trị cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện Quy định số 37-QĐ/TW ngày 25/10/2021 của Bộ Chính trị về những điều đảng viên không được làm; gắn với thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 4, khóa XII và Kết luận số 21-KL/TW Hội nghị Trung ương lần thứ 4, khóa XIII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống gắn với phê phán, đấu tranh với những biểu hiện sa sút về chính trị tư tưởng, vi phạm các chuẩn mực đạo đức, lối sống. 

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng nêu rõ: “Phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu. Kiên quyết đấu tranh phòng, chống có hiệu quả chủ nghĩa cơ hội, xét lại, giáo điều, bảo thủ, bè phái, những biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”(12), tác động tiêu cực đến ý thức chính trị của cán bộ, đảng viên. Tăng cường hiệu quả vai trò giám sát, góp ý của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể nhân dân về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên; chú trọng công tác nắm bắt tư tưởng trong nội bộ cơ quan, đơn vị để có biện pháp giáo dục ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên một cách hiệu quả. Chủ động đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng gắn với đặc thù, nhiệm vụ công tác của mỗi cơ quan, đơn vị. Bên cạnh đó, các tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị cần đổi mới cơ chế, chính sách để thúc đẩy tính tích cực, chủ động trong học tập, rèn luyện của cán bộ, đảng viên; phát huy dân chủ để cán bộ, đảng viên dám nói thẳng, nói thật. Qua đó, những ý kiến chân thực, phản ánh suy nghĩ, nhận thức của cán bộ, đảng viên được nêu ra, giúp cho đơn vị, tổ chức có cái nhìn khách quan về ý thức chính trị, đồng thời là cơ sở đề ra những chủ trương đúng đắn với yêu cầu của thực tiễn. 

Bốn là, nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu lý luận của Đảng, gắn với việc bồi dưỡng ý thức chính trị của cán bộ, đảng viên.

Công tác nghiên cứu lý luận của Đảng cần bám sát và phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết những khó khăn, vướng mắc, những vấn đề bức xúc trong đời sống để tạo sự thống nhất trong Đảng và đồng thuận trong Nhân dân. Tiếp tục nghiên cứu, làm rõ hơn các giá trị cốt lõi, không thể phủ nhận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đối với sự phát triển của đất nước. Đảng ta xác định: “Nắm vững bản chất khoa học và cách mạng, phương pháp luận, nguyên lý cơ bản, những giá trị to lớn của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đó là khâu “đột phá” của toàn bộ sự nghiệp đổi mới và là phương châm vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong công cuộc đổi mới”(13). Công tác nghiên cứu lý luận phải nâng cao khả năng dự báo tình hình, đi trước thực tiễn để chủ động phát hiện, nắm bắt những vấn đề bức xúc trong cuộc sống, từ đó định hướng tư tưởng, ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên và dư luận xã hội. 

Đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, hoàn thiện hệ thống lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; gắn tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận với định hướng chính sách phát triển cho đất nước. Trên cơ sở đó, chứng minh sự đúng đắn trong vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh của Đảng ta vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, góp phần củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và mọi tầng lớp nhân dân với Đảng và chế độ. Đồng thời, chủ động hơn nữa việc nghiên cứu, tìm hiểu thực tiễn quá trình phát triển của chủ nghĩa tư bản hiện đại để đối chiếu, so sánh, đưa ra luận cứ khoa học xác đáng nhằm đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, vừa làm phong phú thêm lý luận, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng và xác lập ý thức chính trị đúng đắn đến đội ngũ cán bộ, đảng viên.

Cán bộ, đảng viên là đội ngũ kế tục sự nghiệp cách mạng, đóng vai trò then chốt trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay. Bồi dưỡng ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên có vai trò đặc biệt quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến con đường đi lên của dân tộc, đến sự thành bại của cách mạng Việt Nam. Do đó, trong giai đoạn hiện nay, bên cạnh việc giáo dục tri thức, kiến thức chuyên môn để đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp đổi mới thì việc bồi dưỡng ý thức chính trị cho cán bộ, đảng viên theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng là vấn đề rất quan trọng trong công tác chính trị tư tưởng, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ đủ đức, đủ tài, “hừa hồng, vừa chuyên”, vững vàng về bản lĩnh chính trị, có nhân cách sống cao đẹp, có khát vọng cống hiến để phát huy những thành quả cách mạng, đưa đất nước vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội./.

-------------------------

Ghi chú:

(1),(7),(9),(10) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb CTQG-ST, H.2021, tr.40-41, tr.92, , tr.93, tr.233.

(2),(3),(4),(6),(8),(12) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập II, Nxb CTQG-ST, H.2021, tr.229-230, tr.231, tr.241, tr.168, tr.168, tr.233-234.

(5) Đảng Cộng sản Việt Nam, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb Sự thật, H.1991, tr.21.

(11) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.273.

(13) Mạch Quang Thắng (Chủ biên), Một số vấn đề lý luận chính trị ở Việt Nam, Nxb Tổng hợp, Thành phố Hồ Chí Minh, 2017, tr.14.

Tài liệu tham khảo:

1. Ban Tuyên giáo Trung ương, Phê phán, bác bỏ các quan điểm sai trái thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb CTQG-ST, H.2017.

2. Ban Tuyên giáo Trung ương, Tài liệu học tập các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, Nxb CTQG-ST, H.2016.

3. Nguyễn Bá Dương, Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng - Tiếng gọi từ trái tim, mệnh lệnh của cuộc sống, Nxb Quân đội nhân dân, H.2021.

4. Nguyễn Sỹ Họa, Biểu hiện “lười học tập lý luận chính trị” trong cán bộ, đảng viên - hệ lụy và giải pháp, Tạp chí Quốc phòng toàn dân, số 6/2018.

5. Phạm Quốc Hương, Vấn đề giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên khu vực Tây Nguyên hiện nay, (Luận án tiến sĩ chuyên ngành Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ nghĩa duy vật lịch sử, Mã số: 9229002, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, H.2020).

6. Hồ Chí Minh, Về chủ nghĩa Mác - Lênin, chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb CTQG-ST, H.1998.

7. Nguyễn Phú Trọng, Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb CTQG-ST, H.2022.

TS Trần Viết Quân - Học viện Chính trị khu vực III, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

tcnn.vn