Khắc phục tình trạng “nhạt Đảng”, “khô Đoàn”trong thế hệ trẻ ở Việt Nam hiện nay

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

1. Thanh niên là lực lượng xung kích

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt chú trọng đến vai trò của thế hệ trẻ đối với sự nghiệp cách mạng. Người khẳng định: “Thanh niên là người tiếp sức cách mạng, cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách, dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai”(2). Thanh niên đóng vai trò quan trọng trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước và “Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”(3).

Để giáo dục thanh niên, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nêu những tấm gương tiêu biểu vì nước, vì dân để thanh niên học tập. Người cho rằng: “Nhiệm vụ chính của thanh niên là học”(4). Tuy nhiên, Người cũng căn dặn: “Đối với thanh niên trí thức cần phải đặt câu hỏi: Học để làm gì? Học để phụng sự ai. Học để phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, làm cho dân giàu, nước mạnh tức là để làm trọn nhiệm vụ người làm chủ của nước nhà”(5).

Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung đều là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ trở thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và cần thiết”(6).

Thực hiện di nguyện của Người, trong những năm qua Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách trong đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đối với thanh niên. Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ bảy khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã khẳng định: “Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người”(7).

Ngày 29/11/2005, Quốc hội khóa XI đã thông qua Luật Thanh niên, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2006, tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi để các cấp, các ngành và mỗi công dân chăm lo bồi dưỡng, giáo dục và phát huy tiềm năng to lớn của thanh niên. Năm 2020, Quốc hội khóa XIV đã thông qua Luật Thanh niên (sửa đổi, bổ sung) để tiếp tục tạo lập hành lang pháp lý hoàn thiện hơn cho việc bồi dưỡng, giáo dục và phát huy tiềm năng to lớn của thanh niên.

Trong những năm gần đây, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đã có nhiều đổi mới, đột phá về nội dung và phương thức hoạt động. Công tác đoàn và các phong trào thanh thiếu niên đã đạt được nhiều kết quả quan trọng; các phong trào ngày càng phù hợp, sát với thực tế và đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của đoàn viên thanh niên. Điển hình như: phong trào “Thanh niên lập nghiệp”, “Tuổi trẻ giữ nước”, “Thanh niên tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. 

Đại hội ĐBTQ lần thứ XI (tháng 12/2017) của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đã phát động ba phong trào lớn (“Phong trào thanh niên tình nguyện”, “Phong trào tuổi trẻ sáng tạo” và “Phong trào tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc”); đồng thời đề ra ba chương trình hành động, hỗ trợ thanh, thiếu nhi (Chương trình đồng hành với thanh thiếu nhi trong học tập, nghiên cứu khoa học, làm chủ công nghệ; Chương trình đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp; Chương trình đồng hành với thanh thiếu nhi phát triển kỹ năng xã hội, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần). 

Nhiều tấm gương tuổi trẻ lập thân, lập nghiệp thành công; nhiều thanh niên, thiếu niên đã mang vinh quang về cho Tổ quốc trong nhiều lĩnh vực khác nhau (thể thao, văn hóa nghệ thuật, học tập, nghiên cứu khoa học…), qua đó đã hình thành một thế hệ thanh niên tiên tiến, đi đầu trong nhiều lĩnh vực, có nhận thức chính trị, lý tưởng rõ ràng, dám đương đầu với thử thách khó khăn để lập thân, lập nghiệp, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam giàu mạnh và hùng cường.

2. Thực trạng vấn đề “nhạt Đảng”, “khô Đoàn” trong thế hệ trẻ ở Việt Nam hiện nay

Đáp lại sự quan tâm, chăm lo và kỳ vọng lớn của Đảng và Nhà nước ta, lớp lớp thanh niên đều có nhận thức sâu sắc về vai trò, trách nhiệm của mình trong việc không ngừng học tập, tu dưỡng, rèn luyện để trở thành lực lượng xung kích, thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ Tổ quốc, xây dựng đất nước trong thời kỳ mới đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên trong thực tế, còn một bộ phận thanh niên Việt Nam chưa thể hiện được vai trò xung kích, sáng tạo và trách nhiệm đối với đất nước và xã hội. 

Phát biểu tại ĐBTQ lần thứ XI (tháng 12/2017) của Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu rõ: “Công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nhiệm kỳ vừa qua vẫn còn nhiều hạn chế. Một bộ phận thanh niên giảm sút niềm tin, phai nhạt lý tưởng cách mạng, sống thực dụng, xa rời truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Thậm chí một số thanh niên bị lôi kéo, có những việc làm đi ngược lại với truyền thống của Đoàn, trái với mục tiêu của Đảng, của dân tộc” và “Đặc biệt, Đoàn cần định hướng, giáo dục thanh niên giữ vững bản lĩnh cách mạng, có ý thức nhạy bén chính trị, tích cực đấu tranh ngăn chặn, phản bác những thông tin và luận điệu sai trái, tăng sức đề kháng cho thanh niên trước những biểu hiện tiêu cực, mặt trái của xã hội và sự chống phá, xuyên tạc của các thế lực thù địch, nhất là trên mạng xã hội; tránh tình trạng "nhạt Đảng", "khô Đoàn", "xa rời chính trị"…”(8).

Trong những năm gần đây, một bộ phận thanh niên có tư tưởng ngại dấn thân, sống thiếu hoài bão, lý tưởng; tình trạng vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội trong thanh niên mặc dù có chiều hướng giảm, song vẫn rất đáng báo động. Theo số liệu điều tra của Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an, tính từ năm 2006 đến nay, trung bình mỗi năm có 13.000 người chưa thành niên vi phạm pháp luật. 

Phần lớn vi phạm pháp luật là vi phạm hành chính, chiếm 63% trong tổng số vụ vi phạm pháp luật do người chưa thành niên thực hiện. Tình hình người chưa thành niên vi phạm pháp luật cả vi phạm hành chính lẫn tội phạm hình sự, đã giảm hơn 60%, từ 16.446 em trong năm 2006, xuống còn 6.632 em năm 2018. Trong giai đoạn 2006-2018, số vụ vi phạm hành chính do người chưa thành niên thực hiện giảm 66%, trong khi số vụ phạm tội hình sự giảm với tốc độ chậm hơn (gần 35%), điều đó khiến cho tỷ trọng các vụ tội phạm hình sự trên tổng số vi phạm pháp luật do người chưa thành niên thực hiện lại tăng lên(9).

Trong khi đó, phần lớn người chưa thành niên vi phạm pháp luật thuộc nhóm tuổi từ 16 đến dưới 18 tuổi. Trong giai đoạn 2011-2015, tổng số bị can người chưa thành niên giảm hơn 23%; số người chưa thành niên vi phạm pháp luật dưới 14 tuổi chiếm tỷ lệ nhỏ và có xu hướng giảm gần 9% vào năm 2006, xuống còn gần 5% vào năm 2018(10).

Nguyên nhân của một bộ phận thanh niên giảm sút niềm tin, phai nhạt lý tưởng cách mạng, sống thực dụng, xa rời truyền thống tốt đẹp của dân tộc đến từ nhiều phía, từ gia đình, môi trường xã hội, đặc biệt là mặt trái của kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế và sự bùng nổ của công nghệ thông tin, khoa học kỹ thuật. Với vai trò là tổ chức chính trị - xã hội - cơ quan tham mưu cho Đảng và Nhà nước, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh còn chậm nghiên cứu, đề xuất giải pháp khắc phục, chưa kịp thời có ý kiến và tham gia giải quyết các vấn đề bức xúc, tiêu cực tác động đến thanh thiếu niên. Công tác giáo dục của Đoàn tuy rộng nhưng chưa sâu, một số hoạt động còn dàn trải, nặng về hình thức. Một số phong trào chỉ mới thu hút đoàn viên tích cực, thanh niên tiên tiến tham gia, kết quả thiếu tính bền vững. 

Chất lượng tổ chức đoàn cơ sở trên địa bàn dân cư, nhất là khu vực nông thôn, khu công nghiệp còn yếu. Một bộ phận tổ chức đoàn chưa bắt nhịp kịp với những thay đổi nhanh chóng trong nhận thức, đời sống của thanh niên. Một số cấp ủy, tổ chức đoàn thiếu quan tâm tới công tác giáo dục chính trị tư tưởng, chưa đầu tư đúng mức cho công tác lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp thực hiện nhiệm vụ xây dựng và phát triển đảng viên mới, đặc biệt là trong học sinh, sinh viên; số lượng đảng viên là học sinh, sinh viên dân tộc, tôn giáo còn thấp và không đồng đều giữa các thành phố và tỉnh, giữa đồng bằng và miền núi, giữa các dân tộc và tôn giáo. Để xảy ra những vấn đề đáng lo ngại này “có trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể, đặc biệt là trách nhiệm của tổ chức đoàn”(11).

Trong những năm, Đảng ta đã chú trọng đến việc xây dựng và phát triển các tổ chức cơ sở đảng tại các tổ chức, doanh nghiệp tư nhân, thể hiện qua việc Bộ Chính trị (khóa VIII) đã ban hành Chỉ thị số 07-CT/TW ngày 23/11/1996 về tăng cường công tác xây dựng Đảng, các đoàn thể nhân dân trong các doanh nghiệp tư nhân và Kết luận số 80-KL/TW ngày 29/7/2010 của Ban Bí thư về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chỉ thị số 07-CT/TW của Bộ Chính trị khóa VIII trong tình hình mới; Chỉ thị số 33-CT/TW ngày 18/3/2019 của Ban Bí thư về tăng cường xây dựng tổ chức đảng trong các đơn vị kinh tế tư nhân… 

Tuy nhiên, một số doanh nghiệp thiếu quan tâm đến việc xây dựng tổ chức đảng và phát triển đảng viên; đa số công nhân và người lao động phải làm việc trong điều kiện theo ca - nhóm… nên cần có thời gian nghỉ ngơi dưỡng sức, không mặn mà tham gia sinh hoạt đảng, đoàn thể; một số cấp ủy đảng, chủ doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của Chỉ thị số 07-CT/TW  nên việc lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng tổ chức đảng, đoàn thể trong các doanh nghiệp tư nhân vẫn còn nhiều hạn chế. Nhiều tổ chức đảng cơ sở chưa quan tâm đúng mức đến việc đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên, đoàn viên trong doanh nghiệp, đơn vị; việc tổ chức sinh hoạt định kỳ cho đảng viên, đoàn viên chưa có sự đổi mới và còn gặp nhiều khó khăn. Cơ chế hoạt động, nhất là các hoạt động chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, cải thiện điều kiện nhà ở, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho người lao động trong các doanh nghiệp vẫn còn nhiều bất cập.

Bên cạnh đó, sinh viên sau khi tốt nghiệp ra trường còn gặp nhiều khó khăn khi chuyển sinh hoạt đảng, nhất là thời điểm chưa ổn định công việc; một số đảng viên chuyển sinh hoạt về nơi cư trú, nhưng làm việc tại doanh nghiệp không có tổ chức đảng… Thực trạng nêu trên đã ảnh hưởng đến mong muốn phấn đấu vào Đảng của sinh viên nói riêng, một bộ phận lớp trẻ nói chung dẫn đến tình trạng “nhạt Đảng”, “khô đoàn” trong một bộ phận thanh niên hiện nay.

3. Giải pháp khắc phục tình trạng “nhạt Đảng”, “khô Đoàn” 

Để hạn chế tình trạng một bộ phận thanh niên có biểu hiện “nhạt Đảng”, “khô đoàn”, cần thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục, đào tạo, rèn luyện phẩm chất đạo đức và bản lĩnh chính trị cho thế hệ trẻ.

Cần quán triệt đầy đủ, sâu sắc tầm quan trọng của nhiệm vụ xây dựng đội ngũ đảng viên thật sự tiền phong, gương mẫu; trung thành với Đảng, với Tổ quốc, có trách nhiệm cao trong công việc, gắn bó với Nhân dân; có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, có ý thức tổ chức kỷ luật và năng lực hoàn thành nhiệm vụ; vững vàng trước mọi khó khăn, thử thách; luôn phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng của Đảng. Đây là nhiệm vụ cấp thiết, thường xuyên và lâu dài của các cấp ủy, tổ chức đảng và tổ chức đoàn.

Chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ được xem là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”(12). Thanh niên phải được đào tạo, giáo dục toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, tri thức khoa học, chuyên môn nghiệp vụ, sức khỏe… để thích nghi với hội nhập quốc tế và những tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đồng thời, cần nâng cao chất lượng bồi dưỡng nhận thức về Đảng cho các quần chúng ưu tú; nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện nội dung chương trình, tài liệu bồi dưỡng đối tượng kết nạp đảng và đảng viên mới bảo đảm thiết thực, hiệu quả; xây dựng quy trình, hướng dẫn việc kiểm tra, đánh giá nhận thức cuối khóa học; kịp thời chấn chỉnh và xử lý nghiêm các sai phạm, hành vi tiêu cực trong tổ chức thực hiện.

Hai là, xây dựng các tổ chức, cơ sở đảng, đoàn tiêu biểu về mọi mặt.

Các tổ chức cơ sở đảng, đoàn phải xác định là nơi quy tụ, tập hợp, ươm mầm những tài năng, là chỗ dựa, “bến đỗ” vững chắc, tin tưởng đối với thanh thiếu niên. Cần triển khai các chính sách, phong trào thiết thực, đặc biệt cần có giải pháp cụ thể để thanh niên thấy được các tổ chức này là nơi họ có thể cống hiến và phát huy được tài năng, sở trường. Các tổ chức đoàn cần chủ động, đa dạng hóa các hình thức hoạt động, phong trào như: diễn đàn, tọa đàm, các câu lạc bộ… phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và đặc thù của từng địa phương, đơn vị nhằm thu hút và đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của thanh niên.

Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh cần tích cực tham gia xây dựng cơ chế, chính sách giúp thanh niên phát huy quyền làm chủ trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, phát triển tài năng, sức sáng tạo, phát triển sản xuất kinh doanh, làm giàu chính đáng. Quan tâm phát triển nguồn nhân lực trẻ, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao; định hướng cho thanh niên học tập và tự học suốt đời.

Ba là, thực hiện có hiệu quả chủ trương của Đảng về kết nạp đảng viên.

Công tác phát triển Đảng là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong các tổ chức đảng, đặc biệt là trong các nhà trường, học viện. Ngày 30/5/1998, Bộ Chính trị khóa VIII đã ban hành Chỉ thị số 34-CT/TW về tăng cường công tác chính trị, tư tưởng, củng cố tổ chức đảng, đoàn thể quần chúng và công tác phát triển đảng viên trong trường học, đề ra nhiệm vụ cho các cấp ủy đảng, các cấp, các ngành tích cực tạo nguồn, làm tốt công tác phát triển đảng viên trong cán bộ, giáo viên, học sinh, sinh viên, nhất là ở những cơ sở hiện còn ít hoặc chưa có đảng viên. Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đặt ra mục tiêu: phấn đấu đạt tỷ lệ ít nhất 70% đảng viên mới được kết nạp từ đoàn viên. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng nhấn mạnh: “Phát triển đảng viên theo đúng quy định, chú ý những người ưu tú trong công nhân, trí thức, lao động thuộc các thành phần kinh tế, đoàn viên Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, những nơi còn ít hoặc chưa có đảng viên”(13).

Công tác xây dựng, phát triển đảng viên trẻ từ lực lượng đoàn viên, thanh niên phải luôn là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm của cấp ủy các cấp, của từng đơn vị, địa phương.

Bốn là, tăng cường quản lý nhà nước về công tác thanh niên.

Với trách nhiệm là cơ quan tham mưu giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về công tác thanh niên, trên cơ sở Luật Thanh niên (sửa đổi, bổ sung năm 2020), Bộ Nội vụ cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện thể chế, hoàn thiện hệ thống chính sách đối với thanh niên. Cần xây dựng chính sách phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, thu hút, trọng dụng và đãi ngộ đối xứng đáng với thanh niên có tài năng; ưu tiên cho thanh niên là người dân tộc thiểu số học tập, lao động, việc làm, khởi nghiệp, chăm sóc sức khỏe, thể dục, thể thao và lựa chọn đào tạo, bồi dưỡng, đưa vào quy hoạch để tạo nguồn lãnh đạo, quản lý. Tiếp tục kiện toàn bộ máy, nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước về thanh niên các cấp. Thực hiện tốt cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành ở Trung ương và chính quyền địa phương nhằm nâng cao chất lượng và tính hiệu quả trong thực hiện chính sách về thanh niên.

Các bộ, ngành Trung ương và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo thực hiện có kết quả Chương trình phát triển thanh niên giai đoạn 2016-2020 theo Quyết định số 1042/ QĐ-TTg ngày 17/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nêu cao trách nhiệm trong xây dựng kế hoạch, chương trình thống nhất hành động về công tác tập hợp, đoàn kết, phát huy lực lượng thanh niên; cùng với với Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức thành viên thực hiện chương trình giám sát, phản biện xã hội đối với chính sách, pháp luật về thanh niên và công tác thanh niên; vận động thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của thanh niên. 

Năm là, nâng cao vai trò của gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo dục thanh thiếu niên.

Môi trường gia đình có ý nghĩa quyết định đầu tiên trong việc hình thành nhân cách của một con người; là nơi nuôi dưỡng, hun đúc những lý tưởng cao đẹp, ý chí vượt khó vươn lên, sống có hoài bão, sẵn sàng hy sinh, cống hiến cho Tổ quốc. Nhà trường và xã hội đóng vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục, phổ biến chính sách, pháp luật của Nhà nước, giúp cho thanh thiếu niên nhận thức được những việc nên làm và những việc nên tránh. Nhà trường cần tăng cường công tác chỉ đạo, định hướng, đa dạng các hình thức đối thoại, tọa đàm giữa học sinh, sinh viên với các cấp ủy, tổ chức đoàn để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng nhằm kịp thời tháp gỡ những khó khăn, vướng mắc của học sinh, sinh viên.

Bên cạnh đó, cần đầu tư xây dựng, trang bị cơ sở vật chất như thư viện, phòng đọc, khu vui chơi, rèn luyện thể thao; thường xuyên tuyên truyền lịch sử hào hùng của dân tộc; tích cực nhân rộng và có hình thức khen thưởng xứng đáng các gương thanh niên điển hình tiêu biểu trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Kịp thời ngăn chặn, xử lý những hành vi lệch chuẩn, trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc. Đặc biệt, cần có cơ chế, biện pháp kiểm soát một cách hiệu quả các trang mạng xấu, độc để thanh thiếu niên không bị lôi kéo, dụ dỗ, mua chuộc, kích động, vi phạm pháp luật.Các nhà trường và tổ chức xã hội cần tuyên truyền sâu rộng Luật Thanh niên năm 2020, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2021 để thanh thiếu niên kịp thời nắm bắt, hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của thanh niên, đặc biệt là về trách nhiệm đối với Tổ quốc, đối với Nhà nước và xã hội, đối với gia đình và bản thân./.

----------------------------------

Ghi chú:

(1),(8),(11) Bài phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Đại hội ĐBTQ lần thứ XI của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.

(2) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 13, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.298.

(3) Sđd, Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.216.

(4),(5) Sđd, Toàn tập, tập 9, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.178, tr.179.

(6) Sđd, Toàn tập, tập 15, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.612.

(7) Văn kiện Đảng, toàn tập, tập 67, Nxb CTQG-ST, H.2018, tr.759.

(9),(10) Bộ Tư pháp, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), Báo cáo nghiên cứu thuộc Dự án “Tăng cường tiếp cận tư pháp và bảo vệ người chưa thành niên có liên quan đến pháp luật”, H.2019.

(12) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 11, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.528.

(13) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội ĐBTQ lần thứ IX, Nxb CTQG, H.2001, tr.143.

Lê Doãn Sơn - Tạp chí Tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ

tcnn.vn