Khai mạc Triển lãm "Làng nghề, phố nghề Thăng Long - Hà Nội"

Đến dự và cắt băng Khai mạc Triển lãm có Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng; Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy.

Tham dự Lễ khai mạc có nhà sử học, đại biểu Quốc hội khóa XIV, Tổng Thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam Dương Trung Quốc; nhà sử học Lê Văn Lan; Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Đặng Thanh Tùng; lãnh đạo Trung tâm Lưu trữ quốc gia I; một số nghệ nhân làng nghề thêu Bình Lăng, làng nghề mây tre đan Phú Vinh; đại diện một số đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ Nội vụ; cùng nhiều đại biểu và khách tham quan Triển lãm.

Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Đặng Thanh Tùng phát biểu khai mạc Triển lãm.

Phát biểu khai mạc Triển lãm, ông Đặng Thanh Tùng, Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước nhấn mạnh, Thăng Long - Hà Nội là kinh đô nghìn năm văn hiến, nơi hội tụ tinh hoa của dân tộc Việt Nam. Nơi đây đã thu hút nhiều thợ thủ công ở các vùng phụ cận tới buôn bán, định cư và lập xưởng nghề, phố nghề, khiến Thăng Long – Hà Nội trở thành “mảnh đất trăm nghề”. Nghề thủ công luôn phát triển dưới các triều đại phong kiến và có nhiều bước vươn xa hơn ra thế giới vào thời thuộc địa. Nhiều sản phẩm thủ công đã được giới thiệu ra thị trường thế giới qua các cuộc đấu xảo trong nước và quốc tế. Ngày nay, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của các làng nghề ở Hà Nội vẫn luôn được đánh giá cao trên thị trường quốc tế, góp phần phát triển kinh tế của Thủ đô. 

Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước cho biết, Triển lãm giới thiệu một bộ sưu tập phong phú gồm 130 phiên bản tài liệu, hình ảnh lựa chọn từ khối Châu bản triều Nguyễn, các phông tài liệu tiếng Pháp đang bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I và một số hiện vật tiêu biểu. Ngôn ngữ thiết kế chủ đạo của Triển lãm lần này tập trung vào khai thác nét đặc trưng của một số nghề thủ công cùng các chi tiết phóng lớn mô phỏng, kết hợp ánh sáng, nghệ thuật sắp đặt và các video clips hỗ trợ với mong muốn kể những câu chuyện đầy thăng trầm về làng nghề thủ công của đất Thăng Long cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX một cách gần gũi và sinh động về hành trình từ làng nghề ra phố nghề và trở lại cội nguồn của thợ thủ công cũng như những trăn trở về nghề thủ công truyền thống.

Các đại biểu cắt băng khai mạc Triển lãm

Những hình ảnh, tư liệu được trưng bày tại Triển lãm và qua lời kể của những người thợ nghề về câu chuyện làng nghề Hà Nội sẽ cho công chúng cái nhìn toàn diện về bức tranh làng nghề, phố nghề Hà Nội giai đoạn thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX.

Triển lãm được chia thành 2 chủ đề chính: Từ làng nghề ra phố nghề và Đấu xảo - tinh hoa làng nghề.

Phần I: Từ làng nghề ra phố nghề 

Tài liệu trưng bày tại phần này phản ánh nhiều nội dung phong phú xung quanh việc thợ thủ công ở nhiều làng nghề thuộc các tỉnh quanh Hà Nội đã tới làm ăn, buôn bán và tạo thành các phố chuyên nghề. Họ hội tụ thành phường nghề và lập đền thờ tổ nghề như ở quê gốc, tạo nên một tầng lớp thị dân với những nhu cầu mới, có tác động sâu sắc đến văn hóa đất Thăng Long.

Dưới triều Nguyễn, mặc dù Thăng Long không còn là Kinh đô, không phải là trung tâm kinh tế nhưng các làng nghề truyền thống vẫn luôn phát triển, cung ứng các vật phẩm cho nhà vua và triều đình. Bên cạnh những chính sách thuế khóa được ban hành thì nhà Nguyễn cũng có những chính sách thiết thực nhằm phát triển nghề thủ công tại vùng Thăng Long- Hà Nội. Sau khi Hà Nội trở thành nhượng địa của Pháp, chính quyền thành phố đã quy hoạch và quản lý hoạt động sản xuất, buôn bán đối với nghề thủ công. Điều này làm xáo trộn cuộc sống và hoạt động buôn bán của thành phố vốn đã sinh hoạt và vận hành như thế cả trăm năm. Nhưng đồng thời cũng mang đến những hướng đi và cơ hội mới cho họ từ chính sách khuyến khích phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp của chính quyền Pháp.

Phần II: Đấu xảo - Tinh hoa làng nghề

Với chính sách khuyến khích phát triển, thợ thủ công của các làng nghề ở Bắc Kỳ nói chung và Hà Nội nói riêng từ bản tính vốn thụ động, thiếu sáng tạo trong sản xuất, đã dần chủ động trong việc đăng ký đưa các sản phẩm của mình tham gia đấu xảo để học hỏi nâng cao tay nghề, cải thiện đời sống. Mặt hàng thủ công mỹ nghệ truyền thống của các làng nghề Hà Nội đã không chỉ có mặt ở các đấu xảo ở thuộc địa Pháp mà còn có mặt tại các nước khác... đánh dấu một bước tiến xa hơn và dài hơn trong hành trình chinh phục thị trường nước ngoài của người thợ thủ công Việt - bước ra khỏi đất nước bảo hộ.

Toàn bộ tài liệu, tư liệu, hình ảnh và hiện vật được trưng bày tại phần này phản ánh hành trình các làng nghề thủ công Việt Nam tham gia chợ đấu xảo trong nước cũng như quốc tế, những bước tiến của người thợ thủ công trên con đường chinh phục thị trường thế giới và chủ động tìm kiếm thị trường, tìm kiếm cơ hội nâng cao tay nghề, phát triển nghề.

Xuất phát từ yêu cầu bảo vệ an toàn tài liệu, chỉ có các phiên bản được đưa ra trưng bày. Phần lớn bản gốc tài liệu hiện đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước./.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng tham quan Triển lãm

Công chúng tìm hiểu, quan sát nghệ nhân Nguyễn Xuân Dục, làng nghề thêu Bình Lăng thực hành nghề truyền thống.

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Văn Trung, làng nghề mây tre đan Phú Vinh thực hành nghề truyền thống.

Hoài Nga